O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

 

 

 

 

 

---

 

79 

10-2.Axborot  to‟plash manbalari va ularlarga qoyiladigan talablar 

 

Texnik xizmat xodimlari bir-biri bilan bog‟langan masalalar majmuasini hal 

qiladilar. Xodimlarning ishi natijalari ma‟lum hujjatlarda qayd etiladi.  Axborotlar 

darajasida korxonaning hamma bo‟linmalari bir-biri bilan o‟zaro ta‟sirda bo‟ladi. 

ATKning  texnik  xizmatining  hujjatlar  aylanmasi  120  dan  ortiq  hujjatlardan 

iborat. Bundan 21 foizinin birlamchi natijalar tashkil qiladi(texnik pasportlar, yo‟l 

varaqalari,  ta‟mirlash  varaqalari,  ehtiyot  qismlar  uchun    talabnomalar  va  sh.k) 

MMA    hujjatlar  ulushi  6%(  yo‟nalishlar  ish  rejimi,  yonilg‟I  sarfi  me‟yorlari, 

shinalar resursi, TXKlar davriyligi va qiyinligi va sh.k). 

Ikkilamchi  hujjatlar  ulushi  73%.  Bular  turli  hisobotlar  (ma‟lumotnomalar, 

umumlashmalar, hujjatlar, kartotekalar, jurnallar va x.k). 

ATKda    biro  y  davomida  qayta  ishlanadigan  axborot  hajmi,  bir  avtomobil 

hisobiga taxminan 50 kb. 

Bu  hajimda  MMAning  ulushi  3%,  qayta  ishlanadigan  axborot  hajmining 

yarmidan ortig‟i 55% birlamchi hujjatlarda , ikkilamchi hujjatlarda-taxminan 42%. 

Birlamchi hujjatlar bilan bir nechta bo‟linma shug‟ullanadi.Masalan, ehtiyot 

qismlar  uchun  talabnoma  quydagi  yo‟llardan  o‟tadi:  avtokolonna-BM-ombor-

buxgalteriya. Bunda, har bir bo‟linma hujjatga o‟z ma‟lumotini qo‟shadi, lekin bir-

birini takrorlamaydi.  

Ikkilamchi hujjatlar  birlamchilardagi axborotni to‟la yo qisman takrorlaydi. 

Masalan,  ehtiyot  qism  berilayotganda  ombordagi  kartotekaga  talabnomadagi 

ma‟lumot  ko‟chiriladi,  ehtiyot  qismni  qabul  qilishda  esa  –nakladnoydan  axborot 

ko‟chiriladi. 

Yo‟l 

varaqalarini 

qayta 

ishlashda 

ko‟plab 

umumlashmalar, 

ma‟lumotnomalar, hisobotlar shakillanadi, bunda,  varaqalardagi ma‟lumotnomalar 

saralanadi  va  boshqa  hujjatlarga  ko‟chiriladi(avtomobillarning  markasi,  muayyan 

avtomobillar,  avtokolonnalar,  va  b.  bo‟yicha).  Hujjatlar  aylanmasining  tahlili 

ko‟rsatishicha,  ikkilamchi  hujjatlarorlanning  77  %  mazmuni  takrorlangan  

axborotdan  iborat,  ularning  23%    birlamchi  hujjatlarni  qisman  takrorlaydi.  Bular 

boshqarish tizimini avtomatlatirishni taqazo qiladi. Korxonaning har bir bo‟linmasi 

o‟ziga  tegishli  xujjatlarni  shakillantirishga  harakat  qiladi,  natijada  axborotlar 

takrorlanadi,  bir   xujjatdan ikkinchisiga  ko‟chirish  uchun qo‟shimcha vaqt  ketadi 

va ma‟lumotlarqisman buzilishi mumkin. 

ATKda  axborot  tizimini  yaratishdan  oldin  birinchi  navbatda  xujjatlar 

aylanmasini  takomillashtirish  va  soddalashtirish  kerak.  EHMga  kiritilishi  lozim 

bo‟lgan  me‟yoriy  va  ma‟lumotnoma  axborotlari  va  birlamchi  xujjatlarning  eng 

kam  turlarini  saqlab  qolish  kerak,  ikkilamchi  hujjatlarni  saqlash,  qidirish,  uzatish 

va  shakillantirish  jarayonlarini  to‟liq  avtomatlashtirish  kerak,  shunda  xodimlar 

qo‟lda bajariladigan ishlardan xolis bo‟ladilar.