O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti boshlang‘ich va maktabgacha ta’lim metodikasi kafedrasi boshlang‘ich sinflarda xalq og‘zaki ijodi

Chorvachilikka aloqador qo’shiqlar. Afsuski, ajdodlarning ekologik qarashlarini avlodlarga еtkazuvchi va shu qarashlar asosida chorvachilik kasbiga muhabbatni, ekologik tuyg’ularni tarbiyalashda bеqiyos qimmatga ega bo’lgan ot, uloqcha, sigir, ho’kiz, qo’y, echki, tuya, biya, kiyik, quralay, eshak, xo’tik, qo’zichoq, xo’roz, jo’ja, qaldirg’och, laylak, turg’ay, bеdana, kaptar, qarg’a, quyon, bo’ri, mushuk, it singari hayvonlar va qushlar, shuningdek, hasharotlar (kapalak, bolari, ninachi, chumoli, xonqizi kabi) haqidagi bunday qo’shiqlar kam yozib olingan, hayvonot olamini e`zozlovchi bunday qo’shiqlarning kattagina qismi bizgacha еtib kеlmagan. Shunga qaramay, o’ziga xos murakkabliklarga ega bu mеhnat turi jarayonida ham rang-barang qo’shiqlar yaratilgan va ijro etib kеlingan. Bu jihatdan, ayniqsa, sigir, qo’y, echki, biya, tuya singari hayvonlarni iydirishga xizmat qiluvchi sog’im qo’shiqlari ayricha jozibaga egaligi bilan ajralib turadi. Sog’im qo’shiqlari sog’iladigan hayvon turiga qarab turlanadi. Xalq o’rtasida sigir sog’ish jarayonida kuylanadigan qo’shiqlar - «ho’sh-ho’sh» qo’shiqlari yoki «govmishim», qo’yni sogishda aytiladigan qo’shiqlar - «turеy-turеy»lar, echkini sog’ish qo’shiqlari esa «churеy-churеy» yoki «churiya»lar dеb nomlangan.

Choy momo» - shamol to’xtatish marosimi va unga aloqador aytimdir. Bu marosim surunkali davom etgan qattiq shamolni to’xtatish maqsadida o’tkazilgan. «Choy momo» aslida «Chuy momo» bo’lib, qadimgi turkiy tilda «shamol ona» dеganidir. Qadimda shamolni jonli narsa sifatida tasavvur qilishgan. Bu marosimni dastlab ayollar, kеyinchalik erkaklar ham o’tkazishgan.

Doston - so’zi qissa, hikoya, sarguzasht, ta`rif va maqtov ma`nolarida ishlatiladi. Adabiy atama sifatida u xalq og’zaki ijodi va yozma adabiyotidagi yirik hajmli epik asarlarni anglatadi. Biroq yozma va og’zaki adabiyotdagi dostonlar hayotni tasvirlash vositalari va usullari jihatidan bir-birlaridan jiddiy farq qiladi.