O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti

 
 
Mavzu: Jismoniy mashg’ulotlardagi harakat sistemalari va ularni tuzilishi 
(strukturasi) 
REJA: 
1. 
Harakatlarning turi, tuzilishi va koordinatsiyasi 
2. 
Jismoniy mashqlarni boshqarish sistemasi 
3. 
O’zgaruvchan sharoitda harakatni boshqarish 
4. 
Harakat tuzilishiga ta’sir etuvchi faktorlar (yosh, jinsi) 
 
Harakatlarning turi,  strukturasi va koordinatsiyasi.  
“Sistema”  –butun,  o’zaro  munosabatda  bo’lgan  qism  -  atrofidagi  ma’noni 
bildiradi. SHuning uchun sistemalar shaklda faraz etishimiz mumkin. Odamda ham 
turli  sistemalar  organizmni  tashkil  etadi.  Organizmda  bo’ladigan  protsesslar 
sistemasini  tashkil  etadi.  Har  bir  sistema  o’zini  funktsiya  va  xossalariga  ega.  Bu 
xossalar o’zaro munosabatda bo’ladi va xossalar sistemasini tashkil etadi. Bundan 
tashqari,  harakat  va  uni  idora  qilish  o’rtasida  o’zaro  munosabat  bo’ladi:  bu 

---

bo’ysunish (subordinatsiya, sopodchinenie) va o’z-o’zini idora qilish (avtomiya). Bu 
munosabatlar munosabatlar sistemasiga kiradi. 
Bajariladigan 
summasiga 
qarab 
quyidagicha 
sistemalar 
bo’ladi: 
yig’indisimon va butun, statik va dinamik, oddiy va murakkab. Xulosa qilib odam 
harakatlari butun dinamik va murakkab protsesslar deyish mumkin. 
Harakat  sistemalarni  tuzilishini  ularning  qismlarini  (elementlariga)  xos 
bo’lgan  xususiyatlariga  qarab  aniqlash  mumkin.  Sistemaning  elementlari  vaqt  va