O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti mashinasozlik fakulteti

yo`l  qo`yish  Mudofaa  vazirligi  tomonidan  belgilangan  tartibda  amalga 
oshiriladi. 

---

 
103 
Odam  tashish  uchun  mo`ljallangan  yuk  avtomobili  yukxonasi  bortining 
balandligidan 30 santimetr pastda joylashgan o`rindiqlar bilan jihozlanishi, ikki yon va orqa 
o`rindiqlar bortga mustahkamlangan bo`lishi kerak. 
Suyanchiqlar  yo`lovchilarga  qulaylik  yaratishdan  tashqari,  ularning  xavfsizligini 
ham ta`minlaydi. 
Tashiladigan odamlar soni jihozlangan o`rindiqdar sonidan oshmasligi kerak. 
Keskin to`xtash va manyovrlar bajarishda yo`lovchi travma,  tan jarohati olmasligi 
va  harakatlanish  davomida  noqulayliklar  sezmasligi  uchun  sayyoh  avtobusi,  shaharlararo 
qatnaydigan avtobus va odam tashiyotgan yuk avtomobillarida yo`lovchilar soni jihozlangan 
o`rindiqlar sonidan oshmasligi kerak. 
Harakatni boshlashdan oldin haydovchi yo`lovchilarga avtomobilga chiqish, undan 
tushish va unga joylashish tartibi haqida tushuntirish berishi kerak. 
Yo`lovchilarning  xavfsizligi  haydovchi  tashishni  qanday  tashkil  etganligiga  ham 
bog`liq. Odam tashish uchun mo`ljallangan yuk avtomobillariga yo`lovchilarni chiqarish va 
tushirish,  yo`l  harakati  xavfsizligiga  asosan,  transport  vositasining  orqa  va  trotuarga 
qaragan yon (bortlari) tomonidan tashkil etiladi. 
Haydovchi  harakatni  boshlashdan  oldin  yo`lovchilar  xavfsiz  tashish  sharoiti  bilan 
ta`minlanganligiga ishonch hosil qilishi kerak. 
Odam tashishga moslashtirilmagan yuk avtomobillarining yukxonasida faqat yukni 
olish uchun borayotgan yoki uni kuzatib borayotgan shaxslarning bo`lishiga yo`l qo`yiladi, 
bunda ular bortlardan pastda joylashgan o`rindiqlar bilan ta`minlanishlari kerak. 
Yukni  kuzatib  borayotgan  ekspeditor  kuzatuvchi,  harakat  xavfsizligi  talablariga 
asosan, o`z o`rindiqlarini yuk ortilgandan keyin yukxonaning orqa tomoniga joylashtirishlari 
kerak. Aks holda, keskin to`xtash natijasida oldinga suriladigan yuk kuzatuvchini kabinaga 
siqib qo`yishi mumkin. 
Avtobuslarda yoki furgon yukxonali avtomobillarda bolalarni tashishda katta yoshli 
kuzatuvchi shaxs, bortli yuk avtomobilining kuzovida tashishda esa kamida ikki nafar katta 
yoshli  kuzatib  boruvchi  shaxs  bo`lishi  shart.  Bunday  transport  vositalarining  oldi  va  orqa 
tomoniga «Bolalar guruhini tashish» taniqlik belgisi o`rnatilishi kerak. 
Ushbu  talablarga  qo`shimcha  ravishda,  bolalarni  tashish  uchun  mo`ljallangan  yuk 
avtomobillari bortining balandligi bir metrdan kam bo`lmasligi kerak. 

---

 
104 
Yosh  bolalar  transport  vositalari  harakatlanishidagi  xavfsizlikni  to`liq  anglay 
olmaydilar. Shu sababli bu masuliyat kuzatib boruvchilarga yuklatiladi. 
Haydovchi  transport  vositasi  to`liq,  to`xtagandan  keyin  odamlarni  tushirishi  va 
chiqarishi,  eshiklar  yopilgandan  so`nggina  harakatlanishni  boshlashi  va  to`liq, 
to`xtamaguncha ularni ochmasligi shart. 
Odamlarni tashish quyidagi hollarda taqiqlanadi: 
-  avtomobilning  kabinasidan  tashqarida  (bortli  yuk  yoki  furgon  yukxonali 
avtomobillarda odam tashishdan tashqari); 
-  traktorlar  va  boshqa  o`ziyurar  mashinalar,  yuk  tashiladigan  tirkamalar,  tirkama-
uycha, yuk mototsikllari yukxonasida; 
- mototsikllarning konstruktsiyasida ko`zda tutilgan joylaridan tashqarida; 
- 12 yoshga to`lmagan bolalarni mototsiklning orqa o`rindig`ida, shuningdek, yengil 
avtomobilga bolalarni ushlab turuvchi maxsus qurilma o`rnatilmagan bo`lsa, uning oldingi 
o`rindig`ida; 
-  12  yoshga  to`lmagan  bolalarni  hisobga  olmaganda  transport  vositasining  texnik 
tavsifnomasida ko`zda tutilgan miqdordan ortiq. 
Bunda transport vositasining haqiqiy vazni uni ishlab chiqargan korxona belgilagan 
ruxsat etilgan to`la vazndan ortmasligi kerak.