O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti o‘zbek tilshunosligi kafedrasi kunduzgi bo’lim

Dialektologiya nimani o‘rganadi?
Dialektologiya tilshunoslikning bir sohasi bo‘lib, u biror tilning mavjud dialektlarini, ya‘ni mahalliy lahja va shevalarini o‘rganadi.
Dialektologiya tilshunoslikning bir sohasi bo‘lib, u biror tilning mavjud qonuniyatlarini o‘rganadi.
Dialektologiya tilshunoslikning bir sohasi bo‘lib u biror tilning morfologiyasini o‘rganadi.
Dialektologiya tilshunoslikning bir sohasi bo‘lib, u biror tilning grammatikasini o‘rganadi.


3. Tarqatma materiallar
Shevaga xos so’zlar

Jel∂kbכּsh –

T∂k∂k’ et’k –
Isl’m’ bכּdכּmch∂ –
Kokl∂m∂ – kashtachilikdagi chok nomlaridan biri
K∂lv∂sh (kallapo‘sh) –
כּl∂ch∂ – Momom toq’g‘an ol∂ch∂ h∂l’y∂m tur’pt’ (Bulung‘ur t.)
Julqirs-qכּlin-tas’rlovuq-p∂tg’l∂m /// julxut-julqiz-jolxirs-jolx∂s- jolb∂rכּq
Adirg‘a – bכּrd’-keld’
B∂rgl’ en∂ – bכּla g’l∂m
Soz∂n∂-jכּyposh-z∂rdevכּr-zeb’t∂xmכּn-p∂rd∂-p∂l∂k-gulkorp∂-chכּysh∂p-k’rpech-k’rposh-k∂sht∂ (Samarqand v.)
B∂lle – agar – b∂lle ketm∂g∂nd∂ qoun-p∂un yyep yot∂yt’k
B∂lle – aniq – chixכּli n∂rxinin b∂lles’ yoi
B∂lle – boshka – yigiti b∂lle g∂pi bolm∂yd∂
B∂lle – juda xam – yer su:d∂n b∂lle toysinmi? (Korakul t.)
B∂ll’ – belgili,ma’lum – karindashniki karannida ball’ (Urganj) ;
B∂ll’ – bol∂j∂k b∂l∂ burunn∂n b∂ll’ (Xazorasp)
B∂ll’ – anik – b∂llisini bilm∂s∂ng ulli sh∂:rd∂n nish∂tip t∂p∂s∂n vuni (Urganj)
(koch∂ כּsh), (qatig‘l’ כּsh) achiq osh,
(q∂ll∂m∂), (qurtכּv∂),
p’yכּv∂ ,
Amakibova (∂m∂k’bכּ∂),
Vakil ona (v∂k’l כּn∂),
Bo‘lavachcha (bol∂v∂chch∂),
Shevalarda so‘z yasalishi


Shevalardagi so‘z yasalishiga misollar: -cha q’z’lcha (qizil lavlagi, Farg‘.); -liq damizliy (tomizg‘i, Xorazm.)
Otlarda so‘z yasashning affiksatsiya yo‘li bilan hosil bo‘lgan yasama so‘zlar ko‘p uchraydi: bכּg‘bכּn, xalvכּgar. Biror kasbga mansub shaxs otlarini yasovchi qo‘shimchalar: -ch’ naych’, surnaych’, teg'rmכּnch’; -bכּz,-vכּz mכּrbכּz, guruhbכּz.