O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti o‘zbek tilshunosligi kafedrasi kunduzgi bo’lim

2. Lingvistik geografiya usuli esa turli o‘zbek shevalarini bir-biri bilan solishtirib, qiyoslab o‘rganish jarayonini anglatadi. Bunda izoglassa, izamorfema, izoleksema, izofonema degan terminlar faol ishlatiladi. Buning natijasida o‘zbek shevalarini XX asrdan keyingi mukammal tasniflash uchun zarur bo‘lgan ma-teriallar jamlanadi. Yuqoridagilardan anglashilib turibdiki, lingvistika bilan geog-rafiyaning o‘zaro munosabati doimiy jarayonligini o‘zbek shevalari materiallari asoslab turibdi. Shu bilan birgalikda lingvistik geografiya, lingvistik geografiya usuli, sheva va lahjalar bir-birini taqozo qiladigan terminlar sanaladi. Sheva materiallari lingvistik geografiya usulida o‘rganilsa, ularning ishonchliligi ancha ortadi. So‘zsiz, lingvistik geografiya, areal, lingvistik geografiya usuli va sheva ter-minlari zaminidagi ma’noni o‘zida bir butun tarzda ifodalaydigan ilmiy tadqiqotlar asosida o‘zbek shevalari yangicha tarzda mukammal o‘rganish ishlari boshlanib, o‘zbek shevalarining XXI asrdagi mukammal tasnifini ham yaratishga imkoniyat tug‘iladi. Buning uchun sheva materiallarini ko‘p yig‘ish lozim.
Hozirgi vaqtda o‘zbek dialektologiya fani sohasida lingvistik geografiya (lingvogeografiya)ga parallel ravishda yangi ilmiy yo‘nalish bo‘lgan geografik lingvistika ham yuzaga kelmoqda. Bu yangi sohaga tegishli fikrlar keyingi ishlarda beriladi.
Savol va topshiriqlar
1. Lingvistik geografiya nimani o‘rganadi?
2. Lingvistik geografiya usulida nima qilinadi?
3.Lingvistik geografiya bilan kimlar shug‘ullangan?
4. Lingvistik geografiya usuli bilan shevalarni o‘rganishdan maqsad nima?
5. Lingvistik geografiyaga oid qanday terminlar faol qo‘llanadi?


Adabiyotlar
1. Ashirboyev S. O‘zbek dialektologiyasi .– Toshkent: Nodirabegim nashriyoti, 2021.
2. To‘ychiboyev B., Hasanov B. O‘zbek dialektologiyasi. – Toshkent: Abdulla Qodiriy nomidagi xalq merosi nashriyoti, 2004.
3. Enazarov T., Karimjonova, Ernazarova M., Mahmadiev Sh., Rixsieva K. O‘zbek dialektologiyasi. –Toshkent: Universitet, 2012.
4. Rajabov N. O‘zbek shevashunosligi. Toshkent: “O‘qituvchi”, 1996.