O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon qishloq xo‘jaligi va agrotexnologiyalar instituti

Foydalanilgan adabiyotlar.

1. 
   Nabiev M.N. va boshqalar. Shifobaxsh ne’matlar.-Toshkent, “Mexnat” 1986. - 136 b.
   
2. 
   E.T.Berdiyev. E.T.Axmedov. Tabiiy dorivor o’simliklar. Toshkent 2018. 48-bet.
   
3. 
   P.Baxodirov K.B. va boshkalar Xazm a’zolari kasalliklarda shifobaxsh o’simliklar va mevalarning foydasi. Toshkent “Ibn Sino” 1992.
   

18-mavzu. Dorivor o’t o’simliklarning dorivorlik xususiyatlari
Amaliy mashg’ulotning asosiy maqsadi: Dorivor o’t o’simliklarning dorivorlik xususiyatlarini o’rganish.
Mashg’ulotning qisqacha mazmuni:
Qumloq bo’znochi (Бессмертник песчаный)- Helichrysum arenarium (L.) Moench.
Bo’znoch o’simligi Astradoshlar (murakkabguldoshlar) - Asteraceae (Compositae) oilasiga mansub bo’lib, bo’yi 30 sm gacha o’sadigan ko’p yillik o’t o’simlik hisoblanadi. Poyasi tik o’sadi, bir nechta, shoxlanmagan bo’ladi. Ildiz oldi barglari qisqa bandli, poyadagilari bandsiz ketma-ket joylashgan. Bo’znochning barglari cho’ziq teskari tuxumsimon (poyasining yuqori qismidagilari nishtarsimon-chiziqsimon), tekis qirrali. Sariq gullari sharsimon savatchaga to’planib, qalqonsimon tuvakgul to’plamini hosil qiladi. Mevasi — pista. O’simlikning poyasi va barglari sertuk shuning uchun kulrang ko’rinadi. Bo’znoch iyun-avgust oylarida gullaydi, mevasi avgust-sentabrda yetiladi.
Bo’znoch MDH ning Yevropa qismida, Kavkaz, G’arbiy Sibir, janubiy Qozog’iston va Markaziy Osiyo tog’larining qumli nam yerlarda o’sadi.
Tibbiyotda guli qo’llaniladi. Guli tarkibida flavonoidlar, kumarinlar, efir moyi, inozit, Kvitamini, bo’yoq, oshlovchi va boshqa faol moddalar bor. Flavonoidlar summasi naringenin, apigenin, kempferol va ularning glikozidlari, salipurpozid va boshqalardan tarkib topgan.

. Qumloq bo’znоchi (Бессмертник песчаный) - Helichrysum arenarium (L.) Moench.
Gulining dorivor preparatlari (qaynatma, tabletka holidagi quruq qonsentrati - flamin quruq ekstrakti va o’t haydovchi yig’ma- choylar tarkibida) jigar (sariq) kasalligi, xronik xoletsistit, o’t-tosh, o’t yo’llari kasalliklarida o’t haydovchi vosita sifatida qo’llanadi.
Gulining flavonoidlar summasi - arinarindan tayyorlangan surtmasi ko’z kasalliklarini (ko’z shikastlanishi, ko’z shox pardasining yarasi, kuyish va boshqa kasalliklar) davolashda ishlatiladi.
Bo’znoch gulining damlamasi yoki qaynatmasi xalq tabobatida jigar kasalliklarida, buyrakka, siydik va о‘t yo‘llariga tosh yig’ ilganda hamda siydik haydovchi vosita sifatida qo’llaniladi.