О`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti transport va logistika fakulteti «hayot faoliyati xavfsizligi»

Qo‘llaniladigan asboblar.
Tajriba 10 MPa bosimga mo‘ljallangan qalin devorli idish 2-(bomba) yonuvchi aralshmani o‘t oldirish elektr sxemasidan iborat.Qurilmada (1.2-rasm) o‘tkaziladi. Bomba to‘siq bilan 2,5 l li hajimdagi ikkta I va II bo‘shliqqa ajratilgan. To‘siqning teshigiga xar hil diametrlik d almashtiriladigan vtulkalar burab kiritiladi. To‘siqdagi teshikning diameteri-D o‘zgarmas va 50mm. vtulkalarni -5 almashtirib tirqishning kattaligi b ni o‘zgartirish mumkin. Tajriba o‘tkazish uchun vutulka bilan devor orasida teshikning tirqishini aniqlash zarur.Bu tirqishda II bo‘shliqdagi aralashmaning alanga olishini keltirib chiqarmasligi kerak.Yonuvchi aralashmani o‘t oldirish chaqmoq-3 ning elektrodlari orasidagi zaryadsizlanish uchquni bilan bajariladi.Yuqori kuchlanish elektrodlarga yuqori kuchlanish manbaasi orqali uzatiladi.O‘chiruvchi tirqish o‘rganilayotgan portlashga xavfli aralashma, Masalan; aseton uchun (stinometrli konsentratsiyali bug‘-havo aralashmasi) aniqlanadi.
Stinometrik konsentratsiya Sst
Sst = tg+tt+t„2
Bu yerda mr, m02, mn2 – yonilg‘I kislarod va azotning stinometrik koffisentlari oksidlanish tenglamasidan aniqlanadi.





1-rasm. Tirqishdagi alangani o‘chirishni tadqiq qiluvchi qurilma sxemasi.


II-tajriba idishning bo‘shliqlari; 1,4- portlashga qarshi menbranalar; 2- idish ko‘rpusi, 3,6- o‘t oldirish chaqmoqlari; 5-almashtiriladigan vtulka.
Tajribalar № 1,2,3,4 vtulkalar bilan bajariladi..ularning diometrlari 4-jadvalda ko‘rsatilgan. O‘chiruvchi tirqishdan kichik bo‘lgan tirqish -3 ni xosil qiladigan vtulkaning raqami aniqlanadi. Agar b o‘chiruvchi tirqishdan kichik bo‘lsa, II bo‘shliqdagi aralashmaning alangalanish I bo‘shliqdagi aralashmaning alangalanishini keltirib chiqarmaydi va membrana-1 buzulmaydi.bunday xolatda yonuvchi aralashmani nazorat qilish uchun I bo‘shliqda chaqmoq -6 dan alangalatish zarur. I bo‘shliqdagi aralashmaning portlash (membrane-1 buziladi.) vtulka xosil qilgan teshik o‘chiruvchi tirqishdan kichik ekanligini tasdiqlaydi.Agar portlash yuz bermasa tajriba takrorlanadi.
O‘chiruvchi tirqishdan kichik bo‘lgan tirqishni xosil qiladigan vtulka bilan tajribani 10 marta takrorlash zarur. Tajribalarning xammasida alangalarning sakrab o‘tishi kuzatilmasligi kerak.
O‘chiruvchi tirqish.


Formula.
D – to‘siqdagi teshikning diametri, mm;
d1 –alanganing sakrab o‘tishi kuzatiladigan vtulkaning diametri, mm;
d2—alanganing sakrab o‘tishi yuz bermaydigan vtulkaning diametri mm.
Vtulka va teshiklar diametrining qiymatlari 4- jadvalda berilgan.


Vtulka va teshiklar diametrlarining qiymatlari

№ vtulka	Vtulkaning diametric mm	Teshikning diametri mm
1	38,72	40,52
2	39,06	40,52
3	39,36	40,52
4	39,68	40,52

Stexiometrik aralashma olish uchun xar bir bo‘shliqqa quyiladigan yonuvchi suyuqlikning xajmi (ml) quydagi formula boyicha xisoblanadi;
Formula
bu yerda M – molekulalar og‘irlik (aseton uchun M= 58,08);
Vn – xar bir bo‘shliqning hajmi, l (Vn =2.5l);
Vt –gramm molekula hajmi, l( Vt =24,05 l qabul qilinadi);
γj solishtirma zichlik, g/l(aseton uchun γj = 790,6 g/l)
Xar bir tajribani o‘tkazishdan oldin bombaga havo puflash kerak. Buning uchun 1 va 4 menbranalarni ventelyator shlangi yordamida yechib 2 minut davomida xar bir shtutser orasiga puflanadi. 3- rasmda asbobning surati berilgan.