O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

Asoratlari 
flegmona, teri abssesslari, flebitlar, tromboflebitlar, zotiljam, 
sepsis va boshqalar kuzatilishi mumkin. 
Davosi
. Saramasda mujassamlashtirilgan davolash o‘tkazilishi kerak: etiotrop 
vositalardan (penitsillin qatoriga oid antibiotiklar bilan birga, eritromitsin, 
tetratsiklin), dezintaksikatsion terapiya (Ringer, 5% glyukoza, reosorbilakt 
eritmalarini tomir ichiga quyish), stimullovchi terapiyani qo‗llash (plazma va 
immunoglobulin 
qo‗llash), desensibilizatsiyalovchi terapiya (antigistamin 
preparatlari), vitamin va gormonal preparatlar, ultrabinafsha nurlar va simptomatik 
terapiya kabilar shular jumlasidandir. Saramasning surunkali qaytalovchi turini 
umumiy davolash usullari qatori gormonoterapiyani qo‗llash birmuncha 
samaraliroqdir. 
Profilaktikasi
. Saramas profilaktikasida terini ozoda tutish katta ahamiyatga 
ega, shuningdek, infeksiya o‗choqlarini faol ravishda tugatish, markaziy nerv 
tizimi faolligining me‘yorida bo‗lishini ta‘minlash, organizmning immunobiologik 
quvvatini oshirishni ahamiyati katta. 
QOQSHOL (TETANUS) 
 
Qoqshol – o‗tkir yuqumli infeksion kasallik bo‗lib, qoqshol toksini keltirib 
chiqargan, chaynov mushaklarining tonik qisqarishlari, vaqti-vaqti bilan talvasa 
to‘tishi, organizmning umumiy zaharlanishi bilan ta‘riflanadi. 
Etiologiyasi
. Qo‗zg‗atuvchisi—xarakatchan spora hosil qiladigan tayoqcha 
bo‗lib, anaerob sharoitlarda rivojlanadi, kuchli ekzotoksin hosil qiladi, toksin 
tetanaspazmin va tetolizin fraksiyalaridan iborat. Tuproqqa najas bilan birga 
tushib, o‗z hayot faoliyatini uzoq saqlab turadigan sporalar hosil qiladi. Kasallik 
aksariyat teri orqali yuqadi. Chaqaloqlar kindik yarachasi ifloslanganda 
zararlanishi mumkin. Kasallik patogenezida neyrotrop ta‘sir ko‗rsata oladigan 

---

262 
toksin asosiy rol o‗ynaydi. Qoqshol to‗qimalar nekrozi bilan davom etadigan 
chuqur sanchilgan yaralar va shikastlanishlarda ayniqsa xatarli xisoblanadi. 
Qoqshol tayoqchasi toksini xarakatlantiruvchi nerv tolalari ohirlari bo‗ylab va 
qon bilan orqa va uzunchoq miyaga boradi va nerv to‗qimasi bilan birikadi. Toksin 
motoneyronlarda hosil bo‗ladigan impulslarni tartibga solib turish faoliyatini 
buzadi. Impulslarni to‘xtatish izdan chiqadi. Toksik-simpatik nerv tizimi 
tonusining oshishi taxikardiya, gipertoniya, aritmiya, periferik tomirlar spazmi, 
ko‗p terlashni keltirib chiqaradi. Qoqshol patogenezida metabolik buzilishlarni 
ahamiyati katta.