O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

Burun difteriyasi. 
Bu kasallikning pardali (burun shilliq qavatida, burun 
to‗sig‗ida, burun chanog‗ida, burun bo‗shlig‗i devorlarida fibrinoz pardalar hosil 
bo‗ladi) va kataral-yarali (bunda burundan oldin seroz, keyin esa seroz-qonli 
suyuqlik ajraladi va burun teshiklari atrofidagi teriga ta‘sir qiladi, natijada teri 
yoriladi) turlari mavjud. Difteriyaning lokal (ko‗z, teri, jarohat yuzalarida, jinsiy 
organlarda uchraydigan) turi birmuncha kamroq uchraydi. 
Ko„z difteriyasi.
Qovoqning shishishi, qon aralash yiring ajralishi bilan 
kechadi. Kon‘yunktivada kulrang-oqimtir pardalar ko‗rinib turadi. 
Teri difteriyasi
. Terining shikastlangan joylarida, bo‗yinda, burun ostida 
kuzatiladi. Terida giperemiya, shish va kulrang fibrinoz pardalar paydo bo‗ladi. 
Jarohat difteriyasi.
Jarohat yuzasi kulrang-qo‗ng‗ir karashlar bilan 
qoplanadi, seroz-yiringli, ba‘zan qonli ajralmalar paydo bo‗ladi. 
Kindik yarasi difteriyasi
. Yangi tug‗ilgan chaqaloqlarda tipik fibrinoz 
yiringli karashlar va tez bitib ketmaydigan yaralar paydo bo‗ladi. 
Difteriyaning asoratlari.
Organizm a‘zolariga toksinni ta‘sir etishi bilan 
rivojlanishi mumkin va ko‗proq kasallikning toksik turida uchraydi. Asoratlarga 
qon aylanishining buzilishi, miokardit, chegaralangan falajlar, polinevrit va nefroz 
kiradi. Bularning ichida birmuncha xavflirog‗i kasallik 1-haftasining oxirida va 2-
haftasining boshida rivojlanishi mumkin bo‗lgan miokarditdir. Umumiy ahvolning 

---

174 
yomonlashuvi, rang oqarishi, taxikardiya, yurak chegarasining kengayishi, yurak 
tonlarining bo‗g‗iq eshitilishi, aritmiya, sistolik shovqin, jigarning kattalashuvi, 
miokardit belgilari xisoblanadi. 
Falajliklar
. Kasallikning 1-haftasida yumshoq tanglay yoki ko‗z 
akkomodatsiyasining falajlanishi kabi chegaralangan, shuningdek, umurtqaning 
sust falajlanishi turida namoyon bo‗ladigan polinevrit (birmuncha kechroq — 
kasallikning 3-haftasida yuzaga chiqadigan) ko‗rinishida bo‗ladi. Uning ilk 
belgilari bo‗lib, ayniqsa barmoqlarda ko‗proq bilinadigan paylar refleksining 
pasayib, keyinroq esa umuman yo‗qolib ketishi xisoblanadi. Ba‘zan bularga nafas 
mushaklarining (hiqildok, kovurg‗alararo mushaklar, diafragma) falajlanishi 
qo‗shilib kelishi mumkinki, bu hol bemorlarning hayotiga katta xavf tug‗dirishi 
mumkin. Buyrak tomonidan bo‗ladigan asoratlar - toksik nefroz ko‗rinishidagi 
(albumnnuriya, silindruriya, ozgina gematuriya) yetishmovchilikka sabab bo‗ladi. 
Krup hollarida eng ko‗p uchraydigan asoratlarga ikkilamchi (kokkli) flora yuzaga 
chiqadigan pnevmoniya kiradi.