O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

DIFTERIYA (DIPHTERIA) 
Difteriya – bo‗g‗ma, havo-tomchi orqali yuqadigan, o‗tkir yuqumli kasallik 
bo‗lib, infeksiya inson organizmiga tushgan joyda (teri, ko‗z, burun shillik qavati, 

---

169 
halqumda, traxeyada, jinsiy organlarda) krupoz yoki difteritik yallig‗lanish hosil 
qilishi va umumiy intoksikatsiya belgilarni namoyon bo‗lishi bilan ta‘riflanadi. 
Etiologiyasi
. Qo‗zg‗atuvchi — difteriya tayoqchasi. Uning asosiy xususiyati 
o‗sish davrida o‗zidan kasallik patogenezida muhim ahamiyatga ega bo‗lgan toksin 
ajratib chiqarishidadir. 
Epidemiologiyasi
. Kasallik manbai — difteriya bilan og‗rigan bemor yoki 
bakteriya tashuvchidir. Infeksiya asosan havo-tomchi yo‗li bilan yuqadi. 
Qo‗zg‗atuvchi bir muncha chidamliligi tufayli xar xil buyumlar, shuningdek, 
kamdan-kam hollarda oziq-ovqat mahsulotlari orqali ham yuqishi mumkin. Bemor 
kasallikni yashirin davrining oxirgi kunlaridan yuqumli xisoblanadi va kasallikning 
keyingi davrlarida va ba‘zan undan keyin ham o‗zining yuqumlilik xususiyatini 
saqlaydi. Kasallik epidemiologiyasida uning noaniq turi, ya‘ni kasallikning 
aniqlanmay qoladigan shakllari epidemiologik ancha xavfli xisoblanadi. Difteriya 
bakteriyasini tashuvchilari kasallik tarqalishiga sabab bo‘lishi mumkin. Difteriyaga 
1 yoshdan to 5—7 yoshgacha bo‗lgan bolalar bir muncha beriluvchan bo‗lsalarda, 
bu kasallik bilan yangi tug‗ilgan chaqaloqlar ham og‗rishi mumkin. Difteriyaga 
beriluvchanlik organizmda difteriya antitoksinining yetarli miqdorda bo‗lmasligi 
bilan izohlanadi. Bu Shik reaksiyasi orqali aniqlanadi: 1/40 bo‗lgan difteriya 
toksinidan teri ostiga 0,1 ml yuboriladi, terining 1 sm diametrda qizarishi va 
infiltratsiya paydo bo‗lishi (musbat reaksiya) organizmning bu kasallikka 
beriluvchanligidan darak beradi. Kasallik o‗tgandan so‗ng organizmda boshqa 
bolalarda uchraydigan infeksiyalarga qaraganda beqaror maxsus immunitet paydo 
bo‗ladi.