O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

200 400 
600
 800 
t
o 
C 
29-shakl. Materiallarning qattiqligini temperaturaga bog’liqligi. 
1-Т15К6; 2-Р18; 3-У10; 4-10ХНМА; 
HRV 
 
1200 
 
 
800 
 
 
400 

---

Diffuzion yeyilish, ishlov berilayotgan materialda qattiq qotishmalarining tashqil
etuvchilarini eritish qattiq qotishmada tarkibiy o’zgarish va defekt qatlamning 
parchalanish yo’li bilan amalga oshadi. Adgeziya va diffuziya asbobsozlik va 
ishlov beriladigan materiallar tarkibida kimeviy elementlarning mavjudliligiga va 
turiga uzviy bog’liq bo’ladi. Shuning uchun, masalan tarkibida titan mavjud
bo’lgan po’latlarga, shuningdek titan qotishmalariga TK guruhi qattiq 
qotishmalari bilan taominlangan kesuvchi asboblar bilan ishlov berish tavsiya 
etilmaydi. Eyilish qonuniyati va jadalligining harakteri ishlov berila digan va
asbobsozlik materiallarining turlari va xossalariga bog’liq bo’lib qolmay, balki 
moylash kesish maromiga, kesuvchi asboblar geometriyasiga va sovitish 
suyuqligiga ham bog’liq bo’ladi. Bu omillar o’z navbatida kesish haroratiga va 
yuzalardagi kuchlarga ta’sir qiladi. Abraziv yeyilish odatda cho’yanlarga ishlov 
berishda ustun keladi, ayniqsa quyma holdagi xom ashyoga ishlob berishda kesik 
ro’y beradi. Xuddi shu yeyilish turi to’xtab – to’xtab kesishda (randalashda, 
frezerlashda) kuzatiladi. Qachonki harorat to’xtovsiz yo’nishdagi haroratga 
nisbatan kichik bo’ldi. Po’latlarga ishlov berishda uning kesuvchi asbobga 
siyqalanuvchi ta’siri, uglerod va korbid hosil qiluvchi legirlovchi elementlarni 
ortishi bilan o’sadi. Toblanmagan uglerodli po’latlarda eng katta siyqalanuvchi 
ta’sirni tsement eng kichik siyqalanuvchi ta’sirni esa ferrit ko’rsatadi.