O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

Tayanch iboralari: 
Asosiy va yordamchi harakat, 
oddiy kesish, kesish 
harakatining tezligi, 
ishlanayotgan yuza, 
ishlangan yuza, kesish 
yuzasi, kesish tezligi, surish
miqdori, asosiy texnologik
vaqt, kesish chuqurligi, 
unumdorlik. 
Muammoli vaziyat: 
1.Kesish jaryoni xosil bo’lishi 
uchun yordamchi xarakat 
kerakmi? Asosiy xarakatchi? 
Ma’ruza matnining 
«Kesishdagi 
harakat va yuzalar» 
bo’limini 
o’zlashtirsangiz muammoni 
yechimini topasiz. 

---

chiziqli ilgarilanma qaytma va aylanma bo’lishi mumkin. Oddiy kesish hara-
katining traektoriyasi quyidagicha bo’lishi mumkin: to’g’ri chiziq (randalash, 
urib ishlash, sidirish), tarkibi-vintli chiziq (tashqi yo’nish, parmalash), «Arx-
imed spirali» (ko’ndalang va shakldor yo’nish) vintli ekitsientlik egri chiziq
(rezьbalarni frezerlash, vintli tishli g’ildiraklarni urib ishlash) va xakazo. 
Kesish harakatining tezligi asosiy va yordamchi harakatlar tezliklarining
vektor yig’indisi sifatida aniqlanadi. Detal uchta yuzaga ajraladi (rasm-1): ish-
lanayotgan yuza-1, ishlangan yuza-2, kesish yuzasi –3. Ishlanayotgan yuza istal-
gancha bo’lishi mumkin va oldin o’tilgan operatsiyalarga bog’liq bo’ladi. Ish-
langan yuza tekislik (randalash, urib ishlash, ko’ndalang yo’nish) tsilindrik
(bo’ylama yo’nish va rastochka) vintli (rezьba kesish) yuzalarni namoyon etadi.
 
Kesish yuzasi ham har-xil bo’lishi mumkin. U kesish harakati traektoriyasi, 
rasmi va zagotovkaga bog’liq bo’lgan kesuvchi qirraning dastlabki xolati aso-
sida aniqlanadi. Qirrasi to’g’ri chiziqli bo’lgan keskichlar bilan randalashda va
urib ishlashda kesish yuzasi tekis bo’ladi.