O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti

Enlish votes for English laws – faqat ingliz tilini ifoda etadigan okruglarni ifoda etadigan deputatlargina Angliyaga, xususan, Shotlandiya, Uels hamda Shimoliy Irlandiya ma’muriyatiga tegishli bo’lgan qonunlarni turli mavzularda, masala, sog’liqni saqlash, ta’lim va transport kabi sohalar to’g’risida qabul qilishi kerak.

Ingliz tilidagi ushbu terminning o’zbek tilida muqobil varianti mavjud emas. Shuning uchun unga ta’rif keltirish orqali tarjima qilingan.

Frazeologik birikma ko'rinishidagi terminlar o'zbek tiliga so'zma - so'z tarjima qilinmaydi. Bunday birliklarni bir tildan boshqa tilga to'rt yo'l orqali tarjima qilinadi:¹⁰

1. Grammatik, semantik, uslubiy moslashishlar orqali (To set the standards on election – saylov standart talablarini ishlab chiqmoq);

2. Semantik ekvivalentlar orqali;

3. Kalka orqali;

4. Tasviriy (bayon) tarjima orqali (to enter the House).

Ushbu usullardan terminlar tabiatiga qarab qo’llash zarur. Sababi bir usul ba’zi terminlar tarjimasiga muvofiq bo’lsa, ayrimlariga qo’l kelmasligi mumkin. Termin qandaydir alohida so’zlar bo’lmay balki maxsus funksiyali so’zlardir. Termin nazarda tutilgan tushunchaga aynan mos, barqaror bir ma’noli va terminologiya tarkibida uyg’unlashtirilgan holda qo’llanilishi bilan xarakterlanadi. Termin so’zning asl ma’nosini anglatuvchi va bir xil ma’nolarga egaligi bilan boshqa so’zlardan farq qiladi. Terminlarning o’ziga xos bu jihatlari ularni maxsus usullar yordamida tarjima qilishni talab etadi.

X U L O S A

Keyingi o’n yilliklar mobaynida barcha mamlakatlar singari bizning yurtimizda ham tarjimachilik faoliyati izchil rivojlanib kelmoqda. Unga hamohang tarzda tarjimalarning sifati ham asta sekin yaxshilanmoqda. Bunga sezilarli turtki berayotgan omillaradan biri – tarjima nazaryasining so`ngi paytlarda jiddiy ravishda oldinga siljib borayotganligidadir.

“Saylov huquqiga oid terminlar tarjimasi” nomli mazkur kurs ishimizni amalga oshirish jarayonida quyidagi natija va xulosalarga erishdik:

1. Mavzuni o‘rganish jarayonida, eng avvalo, shu kabi mavzularni tadqiq qilgan tadqiqotchi-mutaxassislar va ularning ishlari atroflicha o‘rganib chiqildi. Natijada o‘zbek tilida bu borada amalga oshirilgan ishlar ingliz tilidagiga qaraganda kam tadqiq etilgani aniqlandi.

2. Saylov huquqiga oid terminlar tarjimasining tilshunoslikdagi ahamiyati o‘rganib chiqildi. Bir qator olimlarning tilshunoslik bilan bog‘liq holda tadqiqotlar olib borgani ko‘rib chiqildi.

3. Termin va terminologiya tushunchalari saylov huquqiga doir so’zlarni ham chetlab o’tmay, o’ziga xos terminologik tizim shakllantira oladi.

4. O’zbek tilida qo’llaniladigan saylov huquqiga doir atamalar asosan o’z qatlamdan olinadi.

5. Saylov huquqiga doir terminlar ingliz va o’zbek tillarida ham yasalish xususiyatiga ega.

6. Ingliz va o’zbek tillarida qo’llailadigan saylov huquqiga oid terminlarning aksariyati ot, fe’l va sifat so’z turkumiga doir.

7. Birikma shaklidagi saylov huquqigaoid terminlar yuridika sohasida keng qo’llaniladi. Bunday terminlar har ikki tilda ham o’z ifodasini topgan.

8. Saylov huquqiga doir terminlarni tarjima qilishning bir qancha usullari bo’lib, ular orasidan kalkalash usuli keng qo’llanilsa, transkripsiya va transliteratsiyalash orqali tarjima qilish nisbatan kam uchraydi.