O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

dida Ahmad Yassaviyning hikmatlari ta’siri aniq sezilib turadi. Bu holat
esa Qul Ali Yassaviy hikmatlaridan ta’sirlanganini, yassaviylik tariqati
yoTidan ketganini dalillaydi. Qiyoslash uchun Yassaviyning va Qul Ali­
ning hikmatlaridan keltiramiz:
Y assaviyda:
Kel cy xayif, bu ishlardin xabar olg'il,
Tavba qilib doyim OUoh sari borg‘il.
424

---

Qul Xoja Ahmad, dunyolikdin o ‘tib yong‘il,
Shoyad qilg‘ay pirn mug‘on nazar emdi ( Yassaviy. Hikmatlar. 1990,
187-b.).
Qul Aiida:
Men zaifi hikmat taba sen yondirg‘il,
Pand va hikmat ayitmag‘a sen qondirg‘il,
Sadrim ichra madad shamin sen yondirg‘il,
Xatarimni sen munavvar qilg‘il emdi (Tatar adabiyoti tarixi, 1986,
124-b.).
Har 
ikkala 
to‘rtlikdagi 
ohang, 
hijolar 
tengligi, 
g ‘oyaviy
o‘xshashlikdan shuni anglash mumkinki, Qul Ali Yassaviyning izdoshi
bo'Igani aniq.
Qul Alining tarjimai holi, ijodi haqida biron manbada ma’lumot saq-
lanib qolmagan. Qul Ali “Qissayi Y u su f’ oxirida quyidagi misralami
bitadi:
Buni tuzan zaif banda adi Ali,
Yigirma to'rt raqam ichra soldi y o ‘li.
Bu bayt asaming yozilgan yilidan darak beradi. Asar milodiy 1212-
yili, ya’ni mo‘g ‘ullar istilosigacha yozilgani bir qancha munozaralar na-
tijasida to‘g ‘ri deb topilgan.
Qul Alining “Qissayi Y usuf’ asari yozilgan joy haqida ko'pchilik
olimlar to‘xtalgan!ar. Ular, Qul Ali “Qissayi Y usuf’ asarini 0 ‘rta Osiyo-
da yaratgan, degan fikmi aytadilar. Jumladan, turkolog A. Krimskiy XX