O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti

kamchiliklari
va 
yutuqlarini
yaqqol anglashi ijobiy natijaning jiddiy asosi hisoblanadi. Ijobiy sifatlarni 
mustahkamlash va salbiylarini o‟zgartirish uchun o‟quvchi nimani yaxshi, 
nimani yomon bajarganini bilishi kerak. 
Uning yutuqlarini 
maqtash,
salbiy holatlarda tanbeh berish kerak. O‟z 
o‟rnida va to‟g‟ri maqtov o‟quvchiga o‟z kuchiga ishonch hosil qilishga yordam 
beradi. Lekin maqtov oshirib yuborilsa, salbiy holatlarga sabab bo‟ladi. 
E‟tiroz 
ham ayniqsa, o‟zini yuqori baholavchiga foydali ta‟sir ko‟rsatadi. 
Lekin muntazam muvaffaqiyatsizliklardan o‟quvchining ruhi tushib ketadi, buni 
hisobga olish kerak. O‟qishdagi muvaffaqiyat, yaxshi xati-harakat qanchalik tez 
rag‟batlantirilsa, shunchalik samarali ta‟sir ko‟rsatadi. 
Tanbeh
ham shunday natija beradi. Tanbehni kechiktirish natijasida 
salbiy xulq tezda mustahkamlanib ulguradi. Bunga yo‟l qo‟ymaslik kerak. 
Maqtov va tanbehning me‟yori
. Faqat maqtash yoki tanbeh berish bilan 
yaxshi xulqni mustaxkamlash yoki salbiy xulqni yo‟qotish mumkin emas. Odam 
o‟zi uchun ijobiy natija bermagan xulqdangina vos kechadi. Masalan, 
o‟quvchining axloqqa zid harakatiga uning sinfdoshlari faqat kulgi bilangina 
baho bermasalar, bunday o‟quvchilar intizomsiz harakatlari bilan boshqalarning 
e‟tiborini torta olmasalar, ularda salbiy harakatlar istagi yo‟qoladi. 
Boladagi yaxshi sifatlarni ochib, uni tez-tez maqtasak, undagi salbiy 
xislatlarni yengish ehtimoli ortadi. O‟qishdagi qiyinchiliklarni yengish va ko‟p 
takrorlanuvchi xatolarni yo‟qotishda, boladagi biror ijobiy sifatga tayanish 
yaxshi natija beradi. Bolada qancha ko‟p yaxshi sifatlarni topsak va 
rag‟batlantirib borsak, ulardagi salbiy sifatlarni shuncha tez bartaraf qila 
boramiz. 
O‟quvchilarning o‟qishdagi o‟zlashtirishining muvaffaqiyatlari quyidagi 
omillar bilan bog‟liq: 

Shaxs muammolari; 

Oiladagi ahvol; 

O‟qituvchining mahorati; 

Atrof-muhit omillari; 

---

52 

O‟quvchining bilim olishga tayyorligi. 
Yuqorida keltirilgan ma‟lumotlarga tayanib tadqiqot mavzuimizning 
moxiyatini talabalarga singdirish maqsadida talabalarga dars ishlanmasini 1-
ilovada keltiramiz. 
Bundan tashqari talabalarga amaliy va labaratoriya darslari (2-ilova) da 
mavzuga oid bilim, ko‟nikma va mashg‟ulotlarini tekshirish jixatiga ham etibor 
qaratildi.