O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi abu ali ibn sino nomidagi buxoro davlat tibbiyot instituti

Profilaktikasi. 
Epidemik ensefalitning aktiv profilaktikasi hozirgi vaqtda o‘tkazilmaydi, 
chunki kasallikni qaysi virus qo‘zg‘atishi aniq emas. Ekonomo kasalligining 
qo‘zg‘atuvchisi havo-tomchi yo‘li bilan o‘tadigani uchun bemorni kasallikning o‘tkir 
davri o‘tib ketganicha izolyatsiya qilish va o‘z vaqtida kerakli davo muassasasiga 
gospitalizatsiya qilish kerak. Bemor yotgan joy va uning kiyimlari albatta dezinfeksiya 
qilinishi kerak.
Gerpetik entsefalit 
Gerpetik entsefalit o'tkir entsefalitning hammadan ko'p uchraydigan turlaridan biri. 
Kasallik qo'zg‘atuvchisi 1-tipdagi oddiy gerpes (uchuq)ning virusi hisoblanadi, u ham 
og‘iz bo'shlig‘i shilliq qavatini gerpetik zararlanishini paydo qiladi. 
Virus odam organizmida uzoq yillargacha kattalashib borish (persistirlovchi) qobiliyatiga 
ega bo'ladi, deb hisoblashadi. Biroq entsefalitning rivojlanishiga nima sabab bo'lishi 
birlamchi infektsiya yuqishimi yoki organizmda qayta paydo bo'ladigan virusning 
reaktivaktsiyasimi, hamon noma'lum bo'lib qolmoqda. 
K l i n i k a s i. Kasallik shiddat bilan boshlanadi, tana harorati oshadi, bosh og‘riydi, 
bemor qusadi, ensa mushaklari qotib qoladi, nutq buziladi, go'yo har xil hidlar dimog‘iga 
kiradi (gallyutsinatsiya), epileptik tutqanoqlar tutadi. Kasallik alomatlari zo'raygandan 
zo'rayadi. Bir necha kun ichida komatoz holat rivojlanib, bemor o'lib qolishi mumkin. 
Gerpetik entsefalitda o'lim 70% ni tashkil qiladi.
T a sh x i s l a sh. Gerpetik entsefalitning shak-shubhasiz aniq mezoni yo'q. Qonni va 
orqa miya suyuqligini serologik tekshirish oddiy gerpes virusiga antitelo titrining 
oshishini ko'rsatishi faqat kasallik boshlangandan keyin 10-12 kun ichida natija berishi 
mumkin, bunda endi spetsifik davo buyurish kech bo'ladi. Zararlangan joyni aniqlash 
uchun klinik nevrologik tekshirish bilan bir qatorda (chakka bo'lagi medial qismining 
zararlanishi uchun nevrologik statusda sensor afaziya, hid bilish va ta‘m bilish 
gallyutsinatsiyalari, partsial epileptik tutqanoqlar xos) bosh miyaning KT va MRT 
tekshirishlari o'tkaziladi. Orqa miya suyuqligida limfotsitar - neytrofil pleotsitoz 
1 mm3 da 500 hujayragacha, oqsil miqdorining sal oshgani va aralashgan eritrotsit 
aniqlanadi, bu jarayonning gemorragik tabiatga ega ekanligini ko'rsatadi. 

---

193 
D a v o l a sh. Gerpetik entsefalitni davolashni albatta viruslarga qarshi preparatlar bilan 
o'tkazish kerak. Atsiklovir (zoviraks) 10 mg/kg dozada venaga tomchilab, kuniga 3 mahal 
buyuriladi. Davolashning davomiyligi 10-12 kun. O'tkir gerpetik entsefalitga aniq tashxis 
qo'yish qiyin, ammo viruslarga qarshi preparatlarni iloji boricha erta buyurilganda 
davoning samarali bo'lishi ta'minlanadi. Atsiklovirni entsefalitning gerpetik tabiatda 
bo'lishiga shubqa qilingan barcha qollarda buyurish tavsiya qilinadi. Bemorlarga 
shuningdek, suv-elektrolit muvozanatini tutib turishga, bosh miya faoliyatini 
yaxshilovchi, epileptik tutqanoqlarni to'xtatishga qaratilgan simptomatik terapiya 
buyuriladi.