Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vaziri mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universiteti

II. Argument (asos)larga taalluqli xatolar: 
1.Asoslarning xatoligi. Tezis isbotlanganda yoki rad etilganda xato 
argumentlarga chin deb asoslanish natijasida ataylab yoki bilmasdan 

---

430 
mantiqiy xatoga yoʻl qoʻyiladi. Masalan, qadimgi grek faylasufi Fales oʻz 
ta‘limotini hamma narsa suvdan paydo boʻlgan, degan fikrga asoslanib 
yaratgan. 
2.Asoslarni avvaldan taxminlash shaklidagi xato. Tezis isbotlanmagan 
argumentlarga 
asoslansa, 
bunday 
argumentlar 
tezisning 
chinligini 
isbotlamaydi, balki tezisning chinligi taxminlanadi, xolos. 
3.«Aylanma isbot etish» deb nomlanuvchi xato. Tezisning chinligi 
argumentlar orqali, argumentlarning chinligi tezis orqali isbotlansa mantiqiy 
xatoga yoʻl qoʻyiladi. Masalan, «Soʻzning qudrati fikr bilan oʻlchanadi», 
degan tezisni «Fikrning qudrati soʻz bilan oʻlchanadi», deb isbotlasak, 
yuqorida aytilgan xatoga yoʻl qoʻyiladi. 
III. Isbotlash usuli (demonstratsiya) bilan bogʻliq xatolar
. 
1.«YOlgʻon (soxta) isbotlash». Agar tezis uni isbotlash uchun 
keltirilgan argumentlardan bevosita kelib chiqmasa, mantiqiy xatoga yoʻl 
qoʻyiladi. Bunda tezisga aloqador boʻlmagan argumentlarga asoslaniladi. 
Masalan, «A shaxs yomon odam», degan tezis «Tunda yomon odamlargina 
koʻchada yuradi», «A shaxs koʻchada tunda yuribdi» degan argumentlar bilan 
asoslansa, fikr yuzaki (soxta) isbotlangan boʻladi. 
2.SHartlangan fikrdan shartlanmagan fikrga oʻtish. Muayyan vaqt, 
munosabat doirasida chin boʻlgan (shartlangan) fikrni, doimiy, oʻzgarmas 
chin fikr deb qabul qilish natijasida mantiqiy xatoga yoʻl qoʻyiladi. 
3.Xulosa chiqarish qoidalarining buzilishi bilan bogʻliq boʻlgan xatolar. 
2.
 
Argumentlashning strategiyasi va taktikasi. Fikrni