O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vaziligi

 
 

---

35 
Xulosa 
Xulosa shuki, nihoyat, xalqaro hayotning sifat jihatidan yangi hodisasi — 
alohida davlatlar — sub’ektlar tomonidan yer shari (hududiy), dunyo iqtisodiyoti 
va siyosati miqyosida o‘z hayotiy faoliyatlarini amalga oshirish imkoniyatlari 
hamda ehtiyojlariga ega bo‘lishi alohida ahamiyat kasb etmoqda. Globallashuv 
asosiy belgi sifatida qandaydir muammo yoki faoliyatni darhol global 
(umumjahon) darajaga chiqarishni ko‘zda tutadi. SHu bilan birga, bunday 
faoliyat ishtirokchilarning tarkibiga ko‘ra, baynalmilal bo‘lishi shart emas, balki 
bitta davlat, tashkilot, firma tomonidan amalga oshirilishi mumkin (ular buning 
uchun tegishli imkoniyatlarga ega bo‘lishlari sharti bilan). 
Hozirgi dunyo nafaqat turli-tuman va murakkab, balki ziddiyatli hamdir. 
Unda davlatlar o‘rtasida ham, ularning ichkarisida ham qarama-qarshiliklar 
o‘zaro bog‘lanib ketgan. Shunga qaramasdan, xalqaro munosabatlarning butun 
tizimi uchun ob’ektiv asos bo‘lib xizmat qilgan uning yaxlit sifatdagi birligi 
hozirgi dunyoning muhim qonuniyati hisoblanadi. 
Hozir xalqaro tizimning o‘tish sifatida tavsiflanishi ham davom etmoqda, 
yaqin va uzoq kelajak joylashishining (konfiguratsiyasining) turli variantlari 
muhokama qilinmoqda, shu bilan birga, xalqaro munosabat ko‘plab turli rejadagi 
omil va shartlarning ta’siri ostida rivojlanib borishi vaziyatiga alohida e’tibor 
qaratilmoqda. 
Globallashuvning eng katta muammosi “kim yutib chiqadi?” degan savol 
bilan bog‘liq. Ustunlikning katta qismini amalda boy davlatlar yoki individlar 
qo‘lga kiritadi. Globallashuv samarasining notekis taqsimlanishi mintaqaviy, 
milliy va baynalmilal hamda umumjahon miqyosida mojarolar xavfini tug‘diradi. 

---

36 
Mintaqaviy darajada ham, global darajada ham institutsionallashuv 
mavjud. Masala shundaki, ushbu darajalar qanday qilib bir-biri bilan o‘zaro 
munosabatda bo‘lishi va bir-birini kuchaytirishi yoki o‘zaro ziddiyatga kirishishi 
mumkin. Balki, global tartib ichidagi mahsuldor mintaqaviy sheriklikni 
(xavfsizlik sohasida ham siyosiy, iqtisodiy hamkorlik) “mintaqalararo 
globallashuv” sifatida belgilash mumkin. Mintaqaviy tashkilot va kaolatsiya 
ayrim muammolarning alohida bilim va tajribalaridan, mintaqa ichidagi katta 
legitimlilikdan foydalanib hamda namoyish qilib global tashkilotlar yukini 
sezilarli darajada bo‘lisha olishlari mumkin. Ammo, global tashkilotlarning 
alohida siyosiy legitimliligi tufayli va ular xavfsizlik chaqiriqlariga mintaqadagi 
davlatlar samarali javob berishga qurbi etmagan yoki bu masalada siyosiy betaraf 
bo‘lgan holatlarda ekstraregional aralashuv tizimini o‘zida ifodalagani uchun 
mintaqaviy tashkilotlar global tashkilotlarsiz faoliyat ko‘rsata olmaydi. 

---

37