O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim

 2-Rasm Volga daryosi. 
13 

---

3-Rasm yevropa daryolarning kartasi.Dunay,Reyn,pechora 
14 

---

3.YEVROPA KO‘LLARI
 
Koʻllar.Ayniqsa, ular toʻrtlamchi davr materik muzliklari rivojlangan hududlarda 
va togʻli rayonlarda koʻp. Finlyandiyaning past kristalli tekisliklarida,
yer usti 
oqimlari stadial morenalar bilan to'silgan, xorijiy Yevropada ko'l suvlarining 
maksimal to'planishi bilan butun ko'l okrugi shakllangan. Kichikroq miqyosda 
ko'l suvlarining kontsentratsiyasi Markaziy Yevropa tekisligining shimolida - 
Polsha va Germaniya ko'l hududlarida kuzatiladi. Eng yirik koʻl havzalari togʻ 
tizimlarining etaklari bilan chegaralangan. Ular murakkab, ammo asosan 
tektonik kelib chiqishi bor. Bular Jeneva, Konstans, Lago Maggiore, Alp 
tog'laridagi Komo, Vengriyadagi Balaton ko'li, Shvetsiyadagi Vattern va 
boshqalar. Xorijiy Yevropada tabiiy ichki suv havzalaridan tashqari hajmi 5 km3 
dan ortiq boʻlgan 25 ta va har birining hajmi 1 million m3 dan ortiq boʻlgan 2 
mingdan ortiq yirik suv omborlari mavjud; ularda 300 km3 chuchuk suv mavjud.
Ulardagi suv zaxirasining har yili yangilanadigan qismi hajmi 175 km3 ni tashkil 
qiladi. 
Kaspiy dengizi 
Kaspiy Yer sayyorasidagi eng katta ko'l bo'lib, u 
sayyoradagi butun ko'l suvining taxminan 44% ni o'z ichiga oladi. Kaspiy dengizini 
Yevropaga kiritish mumkinmi? Ha, chunki qit'aning sharqiy chegarasi Ural 
tog'lari bo'ylab o'tib, Kaspiyga etib boradi va ajratish chizig'ining janubiy qismi 
Kaspiy va Qora dengiz qirg'oqlari orasidan o'tadi.Kaspiy dengizining maydoni 376 
ming kvadrat kilometrni tashkil qiladi. Ushbu 
ko‘lda
taxminan 78 ming km3 suv
mavjud. Kaspiy dengizidagi suv biroz sho'r, tuz miqdori 12,8-12,9 promelli deb 
baholanadi. Ko'lning chuqurligi 1025 m ga etadi.Ta'kidlash joizki, 
Ko‘l
dagi suv 
sathi Jahon okeani sathidan past va tebranishlarga duchor bo'ladi. 
Kuzatishlarning butun tarixi davomida u -25,2 m (1882) dan -29,0 m (1977) gacha 
o'zgargan. Kaspiy sohilidagi eng yirik shaharlar: Boku, Maxachqal'a, Kaspiysk, 
Turkmanboshi, Atirau va Aktau. Ko'lga 130 ta daryo quyiladi, jumladan