O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim

ergash gapli qo‘shma gaplar
4
, 
ergashgan qo‘shma gaplar
5
, ba‟zi adabiyotlarda esa
noteng qismli qo‘shma
gaplar
6
deyiladi. 
Agar bunday gaplarning nomlanishiga to„xtaladigan bo„lsak, biz
ko„proq
ergashgan qo‘shma gaplar 
deb nomlanishi tarafdori bo„lamiz.
Chunki, ergash gap bosh gapning ma‟nosini izohlaydi va unga ergashadi.
Shuning uchun bunday gapni nomidan kelib chiqqan holda
ergash
gap
deymiz.Ergash gap va bosh gap birikib, yangi bir gapni hosil qiladi. Tarkibi
ikkita gapdan tuzilgan yangi gapni esa ergashgan qo„shma gaplar desak
to„g„riroq bo„ladi.
Ergash gapli qo„shma gaplar deb nomlanishni inkor qilishimiz sababini
tushuntiradigan bo„lsak, ma‟lumki, bunday qo„shma gaplar tarkibida har doim 
ikkita sodda gaplar bo„ladi. Ular bir - birini izohlaydi, aniqlaydi, to„ldiradi.
Lekin, ularni alohida-alohida mustaqil gap deb bo„lmaydi. Xo„sh, nega endi
aynan ergash gapli qo„shma gaplar deyishimiz kerak? Bosh gapli qo„shma
gaplar desak bo„lmaydimi?
Professor M. Asqarovao„zining “Hozirgi zamon o„zbek tilida qo„shma
gaplar” kitobida ergashgan qo„shma gaplarga quyidagicha ta‟rif beradi:
“Birdan ortiq komponentlarning biri ikkinchisiga sintaktik jihatdan tobe
bo„lishi va o„zaro ergashtiruvchi bog„lovchilar, bog„lovchi vazifasidagi
4
M.Hamrayev “Ona tili”, Toshkent, “SHARQ” nashriyoti, 2011 - yil, 122 - bet. 
5
M.Mirtojiyev “Hozirgi o‟zbek tili”, Toshkent, “O‟QITUVCHI” nashriyoti, 1992 - yil, 153 - bet. 
6
Sh. Rahmatullayev “Hozirgi adabiy o‟zbek tili”, Toshkent, “UNIVERSITET” nashriyoti, 2006 - yil, 399 - bet. 

---

8 
so„zlar, nisbiy so„zlar orqali birikishidan tashkil topgan qo„shma gaplar
ergashgan qo„shma gap deyiladi.”
7
.
Professor Sh. Rahmatullayev esa o„zining “Hozirgi adabiy o„zbek tili”
kitobida ergashgan qo„shma gaplarni