O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim

agar, bordi-yu, mabodo
kabi so„zlarni
keltirish mumkin. 
Masalan:
Agar
sen yetib kelsang, birga boramiz. 
Payt ergash gaplarning kesimlari shart fe‟li orqali ifodalanganda esa,
yuqoridagi so„zlarni olmaydi. 
Masalan:
Olma tagida tur
sa
m, bargi uzilib tushdi.
Bu gapni
Agar olma
tagida tursam, bargi uzilib tushdi
shaklida qo„llab bo„lmaydi. 
Demak, paytergashgapliqo„shmagapqismlarinibog„lovchiasosiy vosita shart
bog„lovchilari emas, balki fe‟lning shart formasidir. 
12
M. Hamrayev “Ona tili”, Toshkent, “SHARQ” nashriyoti, 2011-yil, 123-bet.. 

---

15 
O„zbek tili grammatikasida
agar
yordamchisining boshqacha variantlari
berilgan,ya‟ni agar yordamchisi ayrim she‟riy asarlarda
gar
shaklida, eski
o„zbek tilida
magar,magarkim
shaklida, shuningdek,
agarda
shaklida
ishlatiladi. 
Ba‟zan jonli tilda yuqoridagi so„zlar o„rnida
“odamzod”
so„zi
ishlatilishi mumkin
13
.Bu so„zning shart bog„lovchisi ekanligini o„rniga boshqa
shart bog„lovchisini qo„yib, tekshirib ko„rishimiz mumkin. Ya‟ni
odamzod
so„zi boshqa shart bog„lovchilariga sinonim bo„la oladi. 
Masalan, 
Odamzod
mendan xabar kelmasa, telegramma yuboring.(
agar 
 
mendan xabar kelmasa, telegramma yuboring). 
Yuklamalar orqali birikish.
Yuklamalar ergashgan qo„shma gaplarda
qo„shma gap qismlarini bog„lash uchun xizmat qiladi. Ular ergash gapning
kesimi tarkibida qo„llanilib, ergash gapning mazmuniga qo„shimcha ma‟no
yuklaydi va qo„shma gap qismlarini biriktirishda ikkinchi darajali yordamchi
sanaladi
14
.