O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim

3. YaIM ni ishlab chiqarish usuli bilan hisoblash.
YaIM ni ishlab chiqarish usulida hisoblanganda mamlakat miqyosida barcha rezidentlari tomonidan yaratilgan qo‘shilgan qiymatlar summasini tarmoqlar va sektorlarda ishlab chiqarilgan barcha mahsulotlar va ko‘rsatilgan xizmatlar qiymatidan ishlab chiqarish jarayonida to‘liq iste’mol qilingan mahsulotlar va xizmatlar ya’ni oraliq iste’mol (OI) qiymatini ayirib tashlab topiladi. Ja’mi ishlab chiqarilgan mahsulotlar va ko‘rsatilgan xizmatlar ya’ni ja’mi ishlab chiqarilgan mahsulotlar (JIM) tarkibiga:

• 
  o‘z iste’moli yoki boshqa rezidentlarga sotilgan mahsulotlar;
  
• 
  boshqa rezidentlarga ko‘rsatilgan xizmatlar;
  
• 
  davlat boshqaruv idoralari va notijorat nodavlat tashkilotlariga ko‘rsatilgan xizmatlar;
  
• 
  uy xo‘jaligiga ko‘rsatilgan bozor xizmatlari va shu kabilar kiradi.
  

Haq to‘lanadigan uy xo‘jaligi xizmatlari ya’ni o‘z uyidagi ovqat tayyorlash, Kir yuvish va shu kabilar MHT tasnifi bo‘yicha JIM tarkibiga kiritiladi.
YaIM ishlab chiqarish usulida barcha yaratilgan mahsulotlar (m) va xizmatlarning bozor bahosidagi qiymatlari yig‘indisidan iborat.
YaIM = MR+XR.
Misol: ishlab chiqarilgan mahsulotlarning bozor bahosidagi qiymati MR = 1092,6 birlik.
Ko‘rsatilgan barcha xizmatlar qiymati XR = 900, 2 br.
Mahsulot ishlab chiqarish uchun ishlatilgan xom ashyo va boshqa oraliq iste’moli (OI)ning bozor baholaridagi qiymati = 546,3br.
Ko‘rsatilgan xizmatlar uchun sarflangan OI = 474,4
YaIM = 1092,6 + 900,2 – 546,3 – 474,4 =972,1