O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim

qo`shimcha xotira 
deb ataladi.  
 
EMS  (Expanded  Memory  Specification)  specifikatsiyasi  ancha  ilgarigi 
hisoblanadi.Bu specifikatsiyaga muvofiq murojaat qilish jo`natish yo`li bilan emas, 
balki  kerak  bo`lganda  Expanded  Memory  ning  alohida  maydonlarini  yuqori 
xotiraning  bo`sh  soholarida  aks ettirish  yo`li  bilan  amalga  oshiriladi.Aks ettirish 
EMA  maydonlari  adreslarini  UMA  ning  bo`sh  «oynachalariga»  dinamik 
joylashtirish  yo`li  bilan  tashkil etiladi;  bunda  UMA  oynasida  qayta  ishlanayotgan 
axborot emas, balki shu axborotga murojaat qilishni ta’minlaydigan faqat adreslar 
saqlanadi.  
 
EMS  specifikatsiyasi  bo`yicha  tashkil etiladigan  xotira  aks ettiriladigan 
nomini  olgan,  shuning  uchun 
Expanded  Memory 
(EM)  so`z  birikmasini 
ba’zida 
aksettiradigan 
xotira 
deb  tarjima  qilinadi  (  garchi  Expanded  atamasi 
Extended  atamasiga  o`xshashdir  va  aniqroq  qilib  kengaytirilgan,  kattalashtirilgan 
kabi  tarjima  qilinadi  ).  Aks etgirilgan  xotirani  tashkil etish  uchun  EMM.  EXE 
drayveridan  (Expanded  Memory  Manager)  foydalanish  lozim.  Aks ettiradigan 
xotira  juda  ham  sekin  harakat  qiladi  va  shuning  uchun  syokin-asta  Extended 
Memory ga o`rnini bo`shatib bermoqda.  
 
Kengaytirilgan xotira asosan qiymatlarni va OT ni ba’zi dasturlarini saqlash 
uchun 
ishlatilishi 
mumkin. 
Ko`pincha 
kengaytirilgan 
xotirani 
virtual
(elektron) 
disklarni 
tashkil etish uchun ishlatiladi.  
 
Xotiraning  1024  K  dan  1087  K  gacha  adresli  uncha  katta  bo`lmagan  64 
kilobaytli soxasi bundan mustasnodir 
(yuqori xotira 
deb ataladi, ba’zida uni katta 
xotira  deyiladi;  NMA  —  High  Memory  Area),  masalan,  u  bevosita  drayverni 
ishlatishda ham adreslanishi mumkin.  
 
NMA istalgan ma’lumotni, shu jumladan foydalanuvchi dasturlarini saqlash 
uchun ishlatilishi mumkin.  

---

 
48 
Izoh. 
Zamonaviy SHK larda virtual adreslash rejimi (Virtual — tasavvur qiladigan, 
tuyuladigan)  mavjuddir.  Virtual  adreslash  katta  sig’imli  AX  bor  bo`lganda  yoki 
virtual xotirani tashkil etishda SHK ning adres kengligini oshirish uchun ishlatilib, 
unda  AX  bilan  bir  qatorda  tashqi  xotiraning  (odatda  diskli)  bir  qismi  ham  ishga 
tushiriladi. Virtual adreslashda absolyut adres A
a6s
ni shakllantirishda A
sega
ning bo 
Tashqi xotira 
  
Tashqi  xotira  qurilmasi  yoki  boshqachasiga  aytganda, 
tashqi eslab  qilish 
qurilmasi 
(TeEQQ) judaa xilma-xildir. Ularni bir qator belgilar bo`yicha tasniflash 
mumkin: tashuvchi ko`rinishi bo`yicha, konstrukciya tipi bo`yicha, ma’lumotlarni 
yozish va o`qish tamoyili bo`yicha, murojaat qilish usuli bo`yicha va h. k.  
 
Tashuvchi  — 
ma’lumotlarni  saqlash  qobiliyatiga ega  bo`lgan  moddiy 
ob’ektdir.  
 
TaEQQ  ni  tasniflashning  mumkin  bo`lgan  variantlaridan  bittasi  42-rasmda 
keltirilgan.  
 
Tashuvchining tipiga bog’liq ravishda barcha TaEQQ larni magnit lentadagi 
yig’uvchilar va diskli yig’uvchilarga ajratish mumkin.  
 
Magnit  lentadagi  yig’uvchilar  o`z  navbatida,  ikki  turli  bo`ladi:  bobinali 
lentadagi  yig’uvchilar  va  kassetali  lentadagi  yig’uvchilar  (strimerlar).  SHK  da 
faqat strimerlar ishlatiladi.