O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim

XI BOB. MODDANING MAGNIT MAYDONI

§ 64. Molekulyar toklar. Magnitlanish vektori

O‘tgan ma’ruzalarda o‘tkazgichdan o‘tgan tokning hosil qilgan maydonini uning atrofida modda bo‘lmagan holda qarab chiqdik. Tajriba ko‘rsatadiki, moddaning borligi, magnit maydonining o‘zgarishiga olib keladi. Buning sababi shundaki, barcha moddalar magnit maydon ta’sirida magnit xossaga ega bo‘ladi- magnitlanadi va o‘zlari magnit maydoni hosil qiladi. Shunday qilib , modda bo‘lgan holda maydonning har bir nuqtasida yig‘indi maydon hosil bo‘ladi:

^{B = B}0 <sup>+ B` (64.1)

Bu formulada →</sup> 0 ^{–o‘tkazgichdagi tok tufayli hosil bo‘lgan magnit} induksiyasi, ^→ ` - moddaning magnitlanish tufayli hosil bo‘lgan magnit

induksiyasi. Maydon moddaning xossasiga sezilarli bog‘liq bo‘ladi.

Shuning uchun ham maydonning xossasini modda bo‘lgan holda o‘rganishdan oldin moddaning magnit maydon ta’sirida o‘zini qanday tutishi bilan tanishib chiqaylik. Biz magnit maydon nazariyasini qurishda eng sodda model Amperning molekulyar toklar modelidan foydalanamiz

Amper gipotezasiga ko‘ra, moddada mikroskopik yopiq toklar - “molekulyar toklar” mavjud bo‘ladi. Tashqi maydon bo‘lmaganda molekulyar toklarning orbitalari va shuningdek uning magnit momentlari xaotik oriyentirlanib, har qanday makroskopik cheksiz kichik hajmda (v) moddaning yig‘indi magnit momenti nolga teng bo‘ladi, modda magnit xossaga ega bo‘lmaydi (102a) rasm). Moddani tashqi magnit maydoniga joylashtirganimizda molekulyar toklarning magnit momentlari maydon bo‘ylab oriyentirlanadi, natijada har qanday kichik modda elementida noldan farq qiladigan magnit momentiga ega bo‘ladi- modda magnitlanadi (102b) rasm).