O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim

Jismoniy tarbiya va sport mashg’ulotlari vaqtida energiyaning sarflanishi

Energiya sarflanishini belgilash to`g’ridan-to`g’ri kolorimetriya metodi orqali amalga oshiriladi. Uni odam faoliyatining xar-xil turlari bo`yicha sarf qilingan energiya miqdorini maxsus ravishda tadqiq etish asosida tuzib chiqilgan jadvallarga qarab, kislorod istemol qilish yuzasidan tekshirib aniqlanadi.

Sportda energiya sarflanishi ixtisoslashishiga bog’liq bo`ladi. Bunda sport turlari 3 gruppaga ajratiladi.

1. 
   Bu gruppaga ko`proq aerobik tipdagi sport turlari kiradi (uzoq masofalarga yugurish, cha g’i uchush, mo`ljal olib yurish, velosiped uchish, suzish, yurish); trenirovkalar, uzoq muddat ishlashni va katta-katta (sutkasiga 6000-7000 kkal) energiya sarflanishini talab qiladi.
   
2. 
   Aerobik - anaerobik gruppa (o`rtacha masofalarga yugurish, sport o`yinlari, eshkak eshish, kurash); trenirovkalarda ham uzoq davom etadigan ishlar bajariladi, ham nisbatan qiska muddat davom etadigan ishlar bajariladi ( takroriy metod qullaniladi), bunda energiyaning sarflanishi 1 sutkada 5000-6000 kkal ga to` g’ri keladi.
   
3. 
   Anaerobik gruppa (sakrash, sprintercha - yugurish); trenirovkalar muskullarga intensiv ravishda qisqa muddatli zo`riqish to` g’ri keladigan tarzda o`tkaziladi; energiya sarflanishi 4500-5000 kkal ga to` g’ri keladi.
   

Sportda energiya sarflanishining tejemliligi texnikaning ratsionalligi bilan bog’liqdir. Yuksak darajada sport texnikasiga ega bo`lgan chang’ichi pastroq darajada sport texnikasiga ega bo`lgan chang’ichi bilan bir xil tezlikda xarakat qilgan vaqtida kamroq energiya sarflaydi, energiya baravar sarf qilingan vaqtda esa undan ko`ra ko`proq va katttaroq tezlikka erishadi. Bunda energiya sarflanishidagi tejamkorlik ko`proq darajada mexanik ishga sarflanadigan energiyadan samaraliroq foydalanish orqali belgilanadi. Bunda issiqlikka aylanadigan energiya miqdorida aytaylik farq bo`lmaydi.