O`zbekiston respublikasi oliy va O`rta maxsus ta`

2.1. CHo‘zilishga sinash - plastmassalarning cho‘zilishga bo‘lgan mustahkamlik chegarasi σchuz

• 
  Eng yuqori cho‘zuvchi kuchning namunaga ko‘ndalang kesimi yuziga nisbatidir (MPa)
  

Pp Pт·р
σчњз = σчњз =

bh bh

bu yerda: Rr - namuna uzilgan vaqtdagi kuch, N;
b - namuna ish kismining eni, sm;
h - namuna ish kismining qalinligi, sm;

Rt⋅r - oqish chegarasi boshlanishidagi kuch, N.

Namunaning uzilish vaqtidagi nisbiy uzayishi (Echuz) va oqish chegarasiga mos kelgan nisbiy uzayishi (Echuz. ok) quyidagi formulalar yordamida topiladi:

42

		Δlчњз				Δlчњз.ољ
	Ечњз =			х 100	Ечњз.ољ=			х 100
			lо			lо
bu yerda:	∆1cho‘z. - uzilishdagi namuna bazasi uzunligining ortgan qismi, mm;
	∆1cho‘z.oq - oqish chegarasidagi namuna bazasi uzunligining ortgan qismi, mm;
2.2.	l0 - namuna bazasining dastlabki uzunligi, mm;						kadar sikuvchi kuchlar ta’siriga
	Siqilishga sinash		- namunalarining		sinib tushganga

qarshilik ko‘rsata olishi qobiliyati plastmassalarning siqilishiga bo‘lgan mustahkamlik chegarasi deb ataladi.
Sinash paytida quyidagi kuchlar aniqlanadi:

1. 
   Siqilishdagi buzuvchi kuchlanish (MPa) - namunani buzadigan yoki uni darz ketkazadigan nagruzkani namunaning dastlabki ko‘ndalang kesim yuziga nisbati;
   
2. 
   Siqilishdagi oqish chegarasi (MPa) - ta’sir etuvchi kuch miqdori oshmasa ham deformatsiyani ortishida ro‘y beradigan nagruzka miqdorini namunaning dastlabki ko‘ndalang kesimi yuzaga nisbati.
   

Siqilishdagi buzuvchi kuchlanish (σrs), siqilishdagi oqish chegarasi (σts) quyidagi formulalar

yordamida topiladi:
	σ pc =	P	;	σ тc =	P1
					F
		F
bu yerda:	R - buzuvchi kuch, N;
	Pl - ta’sir kuch oshmasa ham deformatsiya o‘sishi ruy bergan vaqtdagi kuch, N;
	F - namunaning ko‘ndalang kesimining yuzi, sm;

2.3. Statik egilishga sinash

Mo‘rt materiallarni cho‘zilishga va siqilishga sinash juda qiyin. SHuning uchun bunday materiallarning deformatsion mustahkamlik xarakteristikasini topish uchun ular faqat egilishga sinaladi.

Materiallarning eguvchi nagruzka ta’siriga qarshilik ko‘rsata olish qobiliyati statik egilishga mustahkamlik deb ataladi. Bu chegaradan o‘tgandan so‘ng namuna sinib ketadi.

M

Egilishdagi uzuvchi kuchlanish_Wσ eg (σeg.maks) = MPa

bu yerda: (σ eg.maks) - egilishdagi maksimal kuchlanish; M - eguvchi momenti, MPa;

W - namuna kesimining qarshilik momenti, sm³;

Peg ⋅ Lv
M =
Y

bu yerda: Reg - nagruzka miqdori, N;

Lv - tayanchlar orasidagi masofa, sm.
FOYDALANISH UCHUN ADABIYOTLAR

Asosiy adabiyotlar

1. 
   Y.M.Maxsudov. «Polimer materiallarni sinashga oid praktikum». Toshkent, «O‘qituvchi», 1984 y. 43-107 betlar
   

Qo‘shimcha adabiyotlar

2. 
   V.E.Gul, M.S.Akutin. «Osnovы pererabotki plastmass». Moskva, «Ximiya», 1988 g. s. 57-118
   
3. 
   G.A.SHvetsov i dr. «Texnologiya pererabotki plastmass», Moskva, «Ximiya», 1988 g. s. 348-374