O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta ′ lim vazirligi

Qalay 

 

Bu  modda  tanada  ko‘payganida  saraton  kasalligi  xavfi 

kuchayadi. Uning vujudda miqdori oshmasligi uchun birinchi navbatda 

yashash  joylari,  uylar,  dam  olish  joylari,  oshxonalar,  choyxonalar  katta 

serqatnov  yo‘llardan  kamida  500  metr  chetroqda  bo‘lishi  kerak. 

Chunki  avtomobillarning  tutuni  va  uning  g‘ildiraklaridagi  rezinalar 

yeyilishidan  havoga,  yerga  va  suvga  ko‘p  miqdorda  qalay  tarqaladi. 

Bunday havodan nafas olish saraton bilan og‘rish xavfini tug‘diradi. 

Ichki  yonuv  dvigatelli  avtotransportlar  serqatnov  bo‘lgan 

yo‘llar  yaqinida  yashaydigan  bolalar  tengqurlariga  qaraganda  asabiy, 

serjahl, o‘qish va o‘rganishga qiziqmaydigan bo‘ladi. Buning asosiy 

sababi  ularda  nafas  olish  orqali  tanada  qalay  miqdorining 

ko‘payishidir.  Bunday  bolalar  orasida  jinoyatga  moyillari  ko‘p 

bo‘ladi, chunki qalay miya faoliyatini ishdan chiqarish xususiyatiga ega.  

Qadimda  Rimda  vino  tayyorlashda  unga  qalayli  qozonlarda 

tayyorlangan  uzum  sharbatini  qo‘shib  mazali  qilishgan.  Bunday  vino 

tarkibida  qalay  ko‘p  bo‘lib,  uni  iste'mol  qilganlar  ichak  sanchig‘i 

kasalligi  bilan  og‘rigan.  Bu  og‘riq  yuzaga  kelishidan  oldin  kishining 

umumiy holati yomonlashadi, ichi dam bo‘ladi, ko‘ngli ayniydi, yurak 

bezovta qiladi. 

---

278 

 

Serqatnov  katta  yo‘llar  chetidagi  daraxt  barglarning  kuz 

kelmasidan  sarg‘ayib  qolishi  ham  ko‘p  hollarda  mashinatransport 

vositalaridan tarqalgan qalay sabablidir.