O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta masus ta’lim vazirligi

Aminokislotalar. Aminokislotalar kichik molekulali organik birik­malar bo'lib, organik karbon kislotalarning hosilalari hisoblanadi. Tirik organizmlardagi oqsil turlarining xilma-xilligi oqsillar tarkibiga kiruvchi aminokislotalarning turli variantlarda kombinatsiyalar hosil qilishi tufayli ta'minlanadi.Aminokislotalar molekulasi barcha aminokislotalar uchun bir xil bo'lgan ikki qismdan, aminoguruh (- NH₂) va karboksil guruh (- COOH) va har bir aminokislota uchun o'ziga xos bo'lgan qism- radikaldan iborat (7-rasm). O'simliklar va ko'pchilik mikrooganizmlar hujayralaridagi oqsillar tarkibiga kiruvchi barcha aminokis­lotalar tabiatda uchraydigan boshqa mod- dalardan sintezlanadi. Biroq bu xususiyat odam

va hayvonlarda (ayrim xivchinlilardan tashqari) 7-rasm Aminokislotaning mavjud emas. Odam va hayvonlar bir necha u_mu_miy foimula_si.

aminokislotalarni boshqa organik moddalardan sintezlay olmaydilar. Bu aminokislotalar ular organizmiga ovqat tarkibida qabul qilinishi kerak. Bu aminokislotalar almashinmaydigan aminokislotalar deyiladi. Masalan: valin, izoleytsin, leytsin, lizin, metionin, treonin, triptofan, fenilalanin. Odam va hayvon organizmida boshqa organik moddalardan sintezlanadigan aminokislotalar almashinadigan aminokislotalar deyiladi.