O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta masus ta’lim vazirligi o’zbekiston respublikasi maktabgacha ta’lim vazirligi o’rta professional ta’limning

Download 11 Mb. bet 132/272 Sana 12.04.2022 Hajmi 11 Mb. #545120

Bog'liq
Математик тасав.шакл.Мажмуа

Bu sahifa navigatsiya:

• 1-ILOVA Mavzu: O’rta guruhyoshidagi bolalarning kattalik haqidagi tasavvurlarinishakllantirish . Tayanch so`z va iboralar

3-bosqich. Yakuniy (10 daq.)	Mashg’ulot yakuni: Faol o’quvchilarni baholaydi va rag’batlantiradi Uyga vazifani berilishi: Kelgusi mashg’ulotga vazifa va uni bajarish yuzasidan yo’riqnoma beradi
Baholari bilan tanishadilar Topshiriqlarni yozib oladilar

1-ILOVA
Mavzu:O’rta guruhyoshidagi bolalarning kattalik haqidagi tasavvurlarinishakllantirish.


Tayanch so`z va iboralar: metod, yonma-yon qo`yish usuli, ustma-ust qo`yish usuli, analiz, sintez, taqqoslash, ko`prik, katta-kichik, keng-tor, enli-ensiz.
R E J A:
1. O’rta guruh yoshidagi bolalarning kattalik haqidagi tasavvurlarni shakllantirish.
2.Buyumlarni kattalik bo`yicha taqqoslashni o`rgatish
3.Matematik o’yin.

Buyumlarning o ‘lchamidagi barcha tafovutlarni bolalar kattava kichik so ‘zlari bilan,

y a ’ni b u y u m la rn in g o ‘zaro nisbatini umuman hajmiga qarab belgilash uchun
qo ‘llaniladigan so‘zlar bilan bildiradilar. Narsalar o‘rtasidagi farqni bitta belgisiga qarab
aniq ta’riflash imkonini beradigan so‘zlardan bolalar foydalanmaydilar. Shuning uchun kichkintoylarga faqat bitta belgisi (uzunligi, kengligi yoki balandligi) bir xil (barobar); qalinroq, yupqaroq, qalinligi bir xil (barobar) kabi s o ‘zlardan foydalanishni o ‘rgatish
zarur. U yoki bu belgini birinchi m arta ajratishda bir-biridan faqat mazkur belgi bilan farqlanadigan narsalargina taqqoslanadi. Masalan, bolalarga „ uzunroq — qisqaroq“ tushunchasi haqida ma’lum otberish uchun rangi, kengligi va yo‘g‘onligi bir xil, birbiridan faqat uzunligi blan farq qiladigan buyumlar tanlab olinadi. Taqqoslash u c h u n oldin katta-kichikligi h a r xil narsalardan foydalaniladi. Namoyish qilin adiganmateria lning katta kichikligidagi farq 0-5 sm .d a n kam b o ‘lmasligi, tarqatma materialniki esa 5 sm .dan kam bo‘lmasligi kerak. Ayrim olchamlarm ajratib ko‘rsatishda qo ‘l harakatlari yordam beradi. Pedagog (tarbiyachi) bolalardan qaysi narsa uzunroq (kaltaroq) ekanligini soTash bilan bir vaqtda q o ‘lini narsa b o ‘ylab (c h a p d a n o ‘ngga) yurgizadi. Kenglikni taqqoslayotib, qo‘lini narsaning ko‘ndalangi (kengligi) b o ‘ylab yurgizadi, balandligini taqqoslashda esa q o ‘lini narsaning pastidan yuqorisiga, asosan yuqori
ch ek k asig ach a yurgizadi. Mazkurbelgilarni aniqlashda o ‘yin vaziyatini paydo qilish yordam beradi. Bunda u yoki bu harakatning qanchalik muvaffaqiyatli chiqishi m azk u r belgining qanchalik yorqin ifoda etilganligiga bogliq b o ‘lib, uni hisobga olib borish talab qilinadi. Masalan: tarbiyachi bolaga mashinani keng va tor ko‘prikcha Ustidan yurgizib
o ‘tkazishni buyuradi va unga shunday savol beradi:
„ N im a uchun bitta k o ‘prikdan mashina o ‘ta oldi, boshqasidan o ‘ta olmadi? Qaysi darvozadan m ashina o ‘ta oladi, qaysisidan o ‘ta olmaydi? N im a u c h u n 0".
Awalo , bolalarga narsalarni y o n m a -y o n qo‘yish usulidan foydalanish o ‘rgatiladi, chunki bir xil rangli narsalar taqqoslanadi va ularni ustm a-ust q o ‘yganda ular q o ‘shilib ketadi. Tarbiyachi mazkur usullardan qanday qilib to‘g ‘ri foydalanish kerakligini ko‘rsatib beradi. Uzunlikni taqqoslayotganda, buyumlar yonma -yon joylashtiriladi va ularning uchlari bir to m o n d a n (y ax sh isi, c h a p t o m o n d a n ) baravar qilib q o ‘-
yiladi; ustiga qo‘yishdan foydalanib, ularning yuqori va pastki chekkalari ham
birlashtiriladi. Agar narsaning uchi chiqib tursa, dem ak, bu narsani uzunroq deb aytish m um kin. Agar hech qaysi uchi chiqib turmasa, undan narsalarning uzunligi ten g (barobar) deyish m u m k in . Narsaning kengligini taqqoslashda ularning yuqori va pastki
chekkalari solishtiriladi (tekislanadi); balandligini taqqoslayotganda esa narsalar bitta tekislik ustiga yonm a-yon q o ‘yiladi. Ajratilgan belgi so‘z bilan ataladi. Tarbiyachi bolalarni narsalarning qiyosiy katta-kichikligini bildimvchi uzunroq — kaltaro q , k e n g r o q —torroq, enliroq — ensizroq kabi so ‘zlarni aytishga undab: „Qaysi tasm a uzunroq (enliroq.)'.’ Qaysi tasm a kaltaroq (ensizroq)?“— deb so‘raydi. U bojalarga javob nam unalarini beradi, masalan: „Qizil tasma yashil tasm adan enliroq, yashil tasm a esa qizil tasm adan ensizroq“ . M ana shunday qilib, kichkintoylar asta-sekin har ikkala
taqqoslanayotgan narsalarni atashga o ‘rgatib boriladi. Qaram a-qarshi kattalikka ega bolgan narsalarni taqqoslash bolalarni narsalarning katta-kichikligini holda idrok etishga va ularga tegishli ta'riflar („u z u n ro q - qisq aro q “ , „balandroq — p astro q “
va boshqalar) berishga o ‘rgatish im konini yaratadi. Bolalarni narsalarning uzunligi, eni, balandligi jih a tid a n tengligi bilan tanishtirish va ularni „uzunligi bir xil (teng)“ , „eni ten g “ kabi iboralardan foydalanishga o ‘rgatish im koniyati paydo b o ‘ladi.
Bolalar bilan birga „K im n in g kafti kengroq" o ‘yinlarini o ‘ynash, shuningdek, ularga quyidagi savollarni berish m um kin: „Qaysi daraxt balandroq: olm a daraxtimi yoki o ‘rik daraxtim i? Qaysi uy balandroq (pastroq)? Qaysi uyning derazasi kengroq (torroq)?".
Shunday qilib, kichkintoylarga ularni qurshab turgan narsalar turli uzunlikka, kenglikka, balandlikka ega ekanligi k o ‘rsatiladi.

Download 11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: