O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus

1-МАЪРУЗА
М АВЗУ. ҒЎЗА ВА КАНОП ЎСИМЛИГИ ТЎҒРИСИДА БАРЧА МАЪЛУМОТЛАРНИ ЎРГАНИШ. ПАХТА ТОЗАЛАШ КОРХОНАЛАРИ ВА ПАХТА ТАЙЁРЛАШ ПУНКТЛАРИ, УЛАРНИНГ ТУРЛАРИ
РЕЖА:
1.Ғўза ўсимлигини келиб чиқиши ва турлари ҳақида умумий маълумот.
2.Чигитли пахтадан олинадиган маҳсулотлар ва улар учун давлат стандартлари.
3.Каноп ўсимлигини келиб чиқиши ва турлари ҳақида умумий маълумот.


1.1.Ғўза ўсимлигини келиб чиқиши ва турлари ҳақида умумий маълумот

Ғўза энг қадимги деҳқончилик экинларидан бири бўлиб, инсоният бу ўсимликлардан жуда қадим замонлардан бери фойдаланиб келмоқда. Мингларча йиллар давомида ғўза экиш тажрибаси натижасида ғўзанинг энг яхши турларини танлаб олиш йўли билан толасининг сифати яхши, серҳосил, маданий пахта навлари вужудга келтирилди.

Ғўзанинг ватани Ҳиндистон бўлиб, у эрда кўп йиллик ўсимлик ҳисобланади, яъни 5-7 метрли дарахт шаклида ўсади. Бундан ташқари пахта этиштириш, толасидан газламалар олиш, тўқиш ишлари билан Хитой, Африка, Перу, Мексика ва Бразилия шуғулланган.
Ҳозирги вақтда ғўзанинг 35 тури маълум бўлиб, булардан саноат аҳамиятига эга бўлган беш тури экилади (Расм-1.1) :
1.Госсипиум-хербасеум - Африка-Осиё ғўзаси.
2.Госсипиум-арбареум - Хинди-Хитой ғўзаси.
3.Госсипиум-хирзитум - Мексика ғўзаси.
4.Госсипиум-барбадензе - Перу ғўзаси.

Мамлакатимиз пахтачилигида эса юқорида кўрсатиб ўтилган турларидан фақатгина икки тури экилади:

госсипиум - хирзитум –Мексика ғўзаси (108-Ф, С-4727, Наманган-77, Омад, С-6524, С-6530, Оққўрғон-2, Хоразм-127) ўрта толали селексион навлари.
госсипиум - барбадензе –Перу ғўзаси (8768-И, С-6030, 6465-В, Т-7) узун (ингичка) толали селексион навлари (1-расм).





Госсипиум арбареум – дарахт Госсипиум хербасеум – ўтсимон
симон (хинд-хитой ғўзаси) (Африка-Осиё ғўзаси)

1.Барги; 2. Гули; 3.Кўсаги; 4.Очил ган кўсак; 5.Чаноғи; 6.Булакча 7.Толали чигит; 8. Чигити; И – Пахта ғўзаси		1.Барги; 2. Гули; 3.Кўсаги; 4.Очилган кўсак; 5.Чонағи; 6. Булакча; 7. Толали Чигит; 8. Чигити; И – Пахта ғўзаси