O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus

32.2.-Rasm. Nitrofoska ishlab chikarish sxemasi.
1,23-tasma konveyerlar; 2-bunker; 3-shnek; 4,17-elevatorlar; 5-torozi-dozator; 6-parchalash reaktorlari; 7-ammiak bilan ishlash reaktorlari; 8-skrubber; 9-nasoslar; 10,25-ventilyatorlar; 11-yiguvchi bak; 12-oxircha; 13-suspenziya uchun bak; 14-suspenziya nasosi; 15-BGS apparati; 16-uchok; 18-elak; 19-maydalagich; 20-sovutuvchi baraban; 21-kushimcha bunker; 22-konditsirlash barabani; 24-siklonlar.

3. 
   Karbonat usuli
   

Azot fosfor kislotasi eritmasini ammiak bilan neytrallab 60% kalsiy ionini dikalsiy fosfatga utkazilib, xosil bulgan massani ammiak va karbonat angidridi bilan ishlashga asoslangan. Bu xolatda kalsiy ioni CaCO₃ ga utadi.

5Ca(NO₃)₂+3H₃PO₄+3NH₃=1,5Ca(H₂PO₄)₂+3NH₄NO₃+3,5Ca(NO₃)₂
1,5Ca(H₂PO₄)₂+3NH₄NO₃+3,5Ca(NO₃)₂+3HN₃= 3CaHPO₄+3HN₄NO₃+2Ca(NO₃)₂
2Ca(NO₃)₂+4HN₃+2SO₂+2H₂O=2CaSO₃+4HN₄NO₃
_____________________________________________________________
5Ca(NO₃)₂+3H₃PO₄+10NH₃+CO₂+2H₂O=3CaHPO₄+10NH₄NO₃+2CaCO₃
Fosforit konsentrati avvola fakat azot kislotasi bilan parchalanadi. Sungra P₂O₅ ning retrogratsiya bulmasligi uchun IV-reaksiyaga stabilizator-dolomit kushiladi. Bu reaksiya pH=8,5-9 teng bulguncha kadar olib boriladi.
Reaksion aralashma neytrallash va karbonizatsiya jarayoniga yuboriladi. I–netralizatorga fakat ammiak, oxirgi neytralizatorda CO₂ bilan tuyintiriladi.
Jarayonning normal ketishi uchun ammiak va CO₂ ma’lum nisbatda va mikdorda berilishi kerak. Ammiak bilan ishlash jarayonining birinchi bosqichida (pH =22,7) fosfatli kalsiy temir va alyuminiy fosfati xosil buladi. pH =7,5-8 teng bulganda CaCO₃ ning xosil bulishi jarayoni tugaydi, suspenziyada fosfor CaHPO₄ xolatda buladi. Neytrallash reaksiyasi ekzotermik bulgani sababli xarorat 60-80^o kadar kutariladi. Natijada kuyidagi tarkibiga ega bulgan suspenziya xosil buladi: CaHPO₄-14,3%; CaSO₃ – 10,5%; MgHPO₄ – 2,5%; NH₄NO₃ – 37,1%; erimagan aralashmalar 2,8%; suv – 32,8%. Suspenziya kaliy xloridi kushilib granulyasiya kilinadi va kuritiladi. SHu usul bilan olingan nitrafoska tarkibida 37,8% ozuka moddasi bulib shu jumladan 16,0%N;10,9% P₂O₅; 10,9% K₂O.