O`zbeкistоn rеspubliкаsi оliy vа o`rtа mахsus tа`lim vаzirligi

Dvigatel  moylash  tizimini  yuvish.  Moylash  tizimini  yuvish  uchun  kam  qovushoqli  (6-8  mm
2
 
/soat)  maxsus  qo`shimchali  moylardan  foydalaniladi.  Rossiya  tomonidan  VNIIN‘-FD,  MS‘-1  yoki 
M‘T-2m  VNIIN‘-113/3  «FIAT»  (Italiya)  firmasi  tomonidan  «Olifiat  L-20»,  «SHell»  firmasi  tomoni-
dan «SHell Donaks», karbyuratorli dvigatellarni moylash tizimini yuvish uchun yuvuvchi moylar ish-
lab  chiqariladi.  YUvuvchi  moylar  bo`lmaganda  50%  dizel  yonilg`i  va  50%  kam  qovushqoqli  motor 
moyidan  yoki  45%  Uayt-s‘irt,  45%  mashina  moyi  va  10%  atsetonli  aralashmadan  foydalanish  mum-
kin.  Dizel  dvigatellarini  yuvish  uchun  D‘-8  va  D‘-11  moyi  regeneratoridan  foydalanish  mumkin. 
KamAZ  avtomobillarini  dvigatelini  yuvish  uchun  60%  dizel  yonilg`isi  va  40%  dizel  moyi 
aralashmasidan foydalanish mumkin. Dvigatel yurgiziladi va uning 70...80
0
S haroratgacha qizdiriladi, 
moy karter va filtrlardan moy to`kish teshigi orqali to`kiladi. Mayin filtrlar elementlari almashtiriladi, 
dag`al  filtr  dizel  yonilg`isida  obdan  yuviladi  va  siqilgan  havo  yordamida  ‗udaladi.  Filtrlar  yig`ilib 
o`rniga  qo`yiladi,  shundan  so`ng  dvigatel  karteriga  kerakli  sathgacha  yuvuvchi  moy  yoki  yuqoridagi 
aralashma quyiladi.  
Dvigatel  yurgiziladi  va  tirsakli  valni  kichik  aylanishida  yuvuvchi  moy  20  daqiqa  (aralashma)  5 
daqiqa  ishlatiladi.  So`ng  dvigatel  to`xtatilib  yuvuvchi  moy  yoki  aralashma  to`kib  yuboriladi.  Dag`al 
filtr  qismlarga  bo`linib  uning  elementlari  yuviladi.  Mayin  filtrni  elementlari  almashtiriladi.  Bu  ishlar 
tugagandan so`ng karterga dvigatelga mos markadagi moy quyiladi va tizim moy bilan to`lishi uchun 
salt yurishda ishlatiladi. Dvigatel to`xtatilib moy sathi tekshiriladi, lozim bo`lsa me`yoriga keltiriladi. 
Moylash  tizimiga  1-TXK  da  asboblar  va  moy  trubkalarini  germetikligi  tekshiriladi.  Dvigatel 
qizdiriladi, moy filtridan cho`kindi to`kiladi va uning korpusi tozalanadi va yuviladi. Grafik bo`yicha 
dvigatel karteridagi moy va filtrlovchi elementlari almashtiriladi, markazdan qochma filtrlar element-
lari yuviladi. 
Moylash  tizimining  ishonchli  ishlashi  ko‘pgina  hollarda  filtrlarni  holatiga  bog`liq.  Zamonaviy 
avtomobillarni ko‘pchiligida mayin va dag`al filtrlar (markazdan qochma) ishlatiladi.  
2-TXK da mayin tozalash filtrlarini elementlari almashtiriladi, markazdan qochma filtrlar qismlar-
ga bo`linib uning elementlari yuviladi. 
Odatiy  Ekspluatatsiya  sharoitida  markazdan  qochma  filtr  soz  ishlaganda  10000...12000  km  yo`l 
bosib o`tgandan so`ng rotor qal‘og`ida 150...200 g (4 mm qalinlikka 100 g ifloslik to`g`ri keladi), og`ir  
sharoitlarda 600 g gacha ifloslik to`planadi.  
Ifloslikni to`planmasligi rotorni aylanmaganligini koprsatadi va ifloslik aylanuvchi moy bilan  yu-
vilib  ketadi.  Bu  ZIL-130  avtomobilida  kojuxni  barashkali  gaykasini  qattiq  qotirish,  KamAZ  avto-
mobillarida esa rotorni qotirish gaykasini o`z-o`zidan bo`shab ketishi tufayli bo`lishi mumkin. 
KamAZ avtomobili markazdan qochma filtrni yig`ishda muvozanat bo`zilishini oldini olish uchun 
qal‘oqni usti tomonidagi belgi va rotor asosidagi belgi bir-biriga mos tushishi kerak. Aks holda 5000 
ayl  g`min  chastota bilan aylanayotgan  filtr  qattiq titraydi va uni ishi  yomonlashadi. To`g`ri  yig`ilgan 
va toza filtr dvigatel to`xtagandan so`ng rotor o`ziga xos tovush chiqarib 2...3 daqiqa aylanib turadi. 

---

 
36