O‘zbeкiston respubliкasi oliy va o‘rta mahsus ta’lim vazirligi



Download 15,11 Mb.
Pdf ko'rish
bet96/321
Sana24.09.2021
Hajmi15,11 Mb.
#183563
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   321
Bog'liq
2 5415834295740664524

 

 

9.1-chizma. Erkin raqobatli bozor sharoitida narxning 

shakllanishi. 

 

Chizmadan  ko‘rinadiki,  faqat  narxning  RE  darajasidagi  talab 



miqdoriga  ishlab  chiqaruvchilar  tomonidan  taklif  miqdori  muvofiq 

keladi.  Narxning  bu  darajadan  har  qanday  pasayishi  talabning 

taklifdan  oshib  ketishini,  narxning  bu  darajadan  har  qanday  yuqori 

bo‘lishi esa, taklifning talabdan oshib ketishini keltirib chiqaradi. 

Narxning  RA  darajasidagi  holat  uzoq  vaqt  mavjud  bo‘la 

olmaydi.  Chunki,  tovarlarning  sotilmay,  to‘planib  qolishi  bilan 

sotuvchilar o‘rtasidagi raqobat kuchayib, ular o‘z tovarlarini tezroq 

sotish maqsadida narxni tushira boshlaydilar. 

Narxning  RV  darajasidagi  holat  ham  barqaror  turmaydi. 

Chunki,  bu  holatda  talab  taklifdan  oshib  ketib,  tovarlar  taqchilligi 

boshlanadi.  Taqchil  tovarga  ega  bo‘lish  uchun  bir-biri  bilan 

raqobatga kirishgan xaridorlar uning narxini oshira boshlaydilar. 

Bozordagi  yagona  muvozanatlashgan,  nisbatan  uzoq  vaqt  bar-

qaror amal qiluvchi narx sifatida talab hajmi taklif hajmiga muvofiq 

kelgan  holdagi  narx  RE  hisoblanadi.  Raqobatlashuv  asosida  paydo 

bo‘lgan  muvozanat  doimo  talab  va  taklif  egri  chiziqlarining 




186 

kesishuv  nuqtasida  joylashadi.  Muvozanat  narxi  har  doim  ham 

darhol,  bir  zumda  tarkib  topmaydi.  Unga  erishishda  toki  talab  va 

taklif  muvozanatga  kelgunga  qadar  narx  atrofidagi  tebranishlarni 

o‘z ichiga oluvchi ma’lum davrlar taqozo etilishi mumkin. 

Monopoliya  sharoitida  narxning  shakllanishi.  Monopoliya 

sharoitida  narx  shakllanishining  o‘ziga  xos  jihati  shundaki,  agar 

mayda  tovar  ishlab  chiqaruvchilar  faqat  o‘zlarining  individual 

narxlarini  o‘zgartira  olsalar,  ulardan  farqli  o‘laroq  bozor 

ishtirokchilari  sifatidagi  monopoliyalar  bozor  narxlarini  o‘zlari 

belgilay  oladilar.  Bunda  monopoliyalar  talabning  umumiy  oshishi 

bilan  narxning  o‘sishi  hamda  taklifning  umumiy  oshishi  bilan 

narxning pasayib borishidan o‘ziga xos tarzda foydalanadilar. 

Ommaviy  tartibda  tovarlarni  sotuvchi  monopoliyalar  o‘z 

manfaatlari  yo‘lida  taklif  cheklanganda  narxning  oshishi  tenden-

siyasidan foydalanadilar. 

Umumiy  taklif  bo‘yicha  narx  o‘zgarishi  quyidagi  miqdoriy 

bog‘liqlikni  aks  ettiradi:  talabga  nisbatan  tovarlar  taklifi  qanchalik 

yuqori  bo‘lsa,  bozor  narxi  darajasi  shunchalik  past  bo‘ladi  va 

aksincha,  taklif  kamayishi  bilan  narx  oshib  boradi.  Bu  bog‘liqlik 

rasmda yaqqolroq namoyon bo‘ladi. 

Chizmadan  ko‘rinadiki,  yotiq  o‘qda  muayyan  tovarlar  taklifi 

hajmining ko‘payib borishi, tik o‘qda esa mahsulot birligiga bo‘lgan 

narx  darajasining  oshib  borishi  aks  ettirilgan.  Taklif  bo‘yicha  narx 

egri  chizig‘i  (R1R2)  bozor  narxining  tovarlar  umumiy  taklifiga 

bog‘liqligini ifodalaydi. 

 



187 

 


Download 15,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   321




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish