O‘zbeкiston respubliкasi oliy va o‘rta mahsus ta’lim vazirligi

10.1-chizma. Raqobat ishtirokchilarining asosiy maqsadlari. 

 

Bunda ishlab chiqaruvchilar o‘rtasida sarflangan xarajatlarining 

har  bir  birligi  evaziga  ko‘proq  foyda  olish  uchun  kurash  boradi. 

Mana  shu  foyda  orqasidan  quvish  natijasida  tovarlarni  sotish 

doiralari, ya’ni qulay bozorlar uchun, arzon xomashyo, energiya va 

arzon ishchi kuchi manbalari uchun ular orasida kurash boradi. 

O‘z  navbatida  xaridorlar,  ya’ni  iste’molchilar  sarflagan  har  bir 

so‘mi  evaziga  ko‘proq  naflilikka  ega  bo‘lish  uchun  kurashadilar, 

ularning har biri arzon va sifatli tovar va xizmatlarga ega bo‘lishga 

harakat qiladi. 

Iqtisodiy  resurs  egalari  taqdim  qilingan  resurslari  hisobiga 

ko‘proq omilli daromadga ega bo‘lish uchun kurashadilar. 

Ishlab  chiqaruvchilarning  faoliyat  ko‘rsatuvchi  tadbirkor  resurs 

egalarining mulk egasi va iste’molchilarning daromad egasi sifatida 

erkin va mustaqil bo‘lishi raqobatning iqtisodiy asosini tashkil etadi. 

Chunki  har  bir  bozor  subyektining  o‘z  manfaati  bo‘lib,  ular  shu 

manfaatga  erishish  uchun  intiladi.  Mulk  egasining  tovar  ishlab 

chiqarish  va  barcha  boshqa  sohalardagi  faoliyati  shu  manfaatga 

bo‘ysundirilgan  bo‘ladi.  Bu  jihatdan  qaraganda  raqobat  erkin 

iqtisodiy 

faoliyat 

qiluvchi 

subyektlar 

manfaatlarining 

to‘qnashuvidan  iborat  bo‘lishi  aniq  tavsiflanadi.  Raqobat  mavjud 

Iste’molchilar 

 o‘rtasida 

 

Ishlab chiqaruvchi  

vа sotuvchilar  

o‘rtasida 

Resurs egalari o‘rtasida 

Ko‘proq naflilikka  

erishish 

Ko‘proq foyda  

olish 

Yuqori omilli 

 daromad 

R

aq

o

b

at

 

Ma

q

sad

i 

---

200 

bo‘lishining  boshqa  sharti  tovar-pul  munosabatlarining  ma’lum 

darajada rivojlangan bozor tizimida amal qilishidir. 

Raqobatning rivojlanish bosqichlari: 

Oddiy tovar xo‘jaligiga xos bo‘lgan raqobatchilik bosqichi. 

Sof yoki erkin raqobatga asoslangan bosqich. 

Monopolistik raqobat bosqich. 

Hozirgi  zamon  madaniy  jihatdan  rivojlangan  raqobatchilik 

bosqichi.