O’zbекisтоn rеspubliкаsi оliy vа o’rта махsus та’liм vаzirligi

QIZIRIQ IQTISODIYOT KOLLЕJI



“TASDIQLAYMAN”

O`IBDO`:________ K.ESHPO`LATOV
^{“______” ________________20___ yil (Imzo)}
“____” ______________ 20__ yil






Fan: Tarmoqni administratorlash (O`A)


Dars mavzusi: ___________________________________________________
Dars maqsadi:
1.Tarbiyaviy: Mustaqil ishlashni o’rganish.
2.Ta’limiy:. Kompyuter tizimining unimdorligini tahlil qilish bo’yicha
bilim va amaliy ko’nikmalarga larga ega bo’lish .
3.Ilmiy: Kompyuter tizimining unimdorligini mustaqil o’rnatish.


Dars turi: O’QUV AMALIYOTI III - bosqich 4-15 guruhi uchun.
Ajratilgan vaqt: (80 daqiqa)
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.N.Toyloqov “Informatika ” T.2002
2.N.Sodiqova Prefariya va ofis qurilmani ta`mirlash . Toshkent “ILM ZIYO” 2012 yil
3.Sh .Razzaoqv Dasturlash . Toshkent “ILM ZIYO” 2011 yil
O`QUV JARAYONI REJASI

№	Ta’lim bosqichlari	Ajratilgan vaqtning taqsimoti	Ta’lim beruvchining faoliyati	Ta’lim oluvchining faoliyati	Ta’lim vositalari	Ta’lim uslubi
1	Tayyorgarlik	15 daqiqa	Davomatni aniqlash va talabalarning tayyorgarligini tekshirish.	Amaliyot uchun zarur bo’lgan o’quv qurollarini tayyorlash	Kompyuter va ofis jihozlari, kodoskop, chizmalar, jadvallar, kitoblar, plakatlar, rasmlar.	Aralash
2	Kirish	40 daqiqa	Yangi mavzuni tushuntirish	Savol-javovlarda ishtirok etish.		Ma’ruza
3	Asosiy qism	10 daqiqa	Berilgan topshiriqlarning bajarilishini nazorat qilish.	Berilgan topshiriqlarni bajarish amaliyot rahbariga taqdim etish.		Mustaqil ishlar
4	Yakuniy qism	15 daqiqa	Berilgan topshiriqlarni tekshirish va talabalarni baholash.	Bajarilgan topshiriqlarni to’liq amaliyot rahbariga taqdim etish.		Bahs-munozara

O’quv amaliyoti rahbari: / __________ / M.To`xtashev

16 mavzu: "Nuqta-nuqta" uzatish.

1. 
   Signallarning va tusiklardan utishi
   
2. 
   O`tkazgichsiz ko`prik
   

Bu usulda uzatish ishlatilayotgan tarmoq ramkasidan birmuncha chiqib ketadi. Uzatish texnologiyasi " nuqta - nuqta " faqat Kompyuterlararo bir nechta Kompyuter va oralik kurilmalardan fark kilgan xolda ma’lumot almashishni kuzda tutadi. Agar o`tkazgichsiz uzatishli tarmoq tashkil kilish uchun qo`shimcha komponentlardan foydalaniladi, bulardan xost - transiverlar. Ularni birgalikda Kompyuter bilan bir qatorda tarmoqka ulangan Kompyuterda xam urnatish mumkin.
Bu texnologiya ma’lumotlarni ketma - ket uzatishni ta’minlaydi:
- Yukori tezlikli va xatosiz uzatish " nuqta - nuqta 2 " radiokanalidan foydalaniladi;
- Signallarning devorlardan va tusiklardan utishi;
- Uzatish tezligi 1,2 da 38,4 K bit/s gacha 60 m masofada bino ichida va 530 m da to`g`ri kurinishli sharoitda.
Uxshash sistemalar Kompyuterlar orasida va boshqa kurilmalar,masalan printer va skanerlarda shtrix - kod, uzatishni ta’minlaydi.
Ba’zi tipli o`tkazgichsiz komponentlar kengaytirilgan LXSda (lokal xisoblash sistemalari) ishlatiladi, ularning analogi - kabelь tarmoqlaridek; masalan, o`tkazgichsiz ko`prik bir - biridan 3 milь uzoklikda joylashgan tarmoqlarni ulaydi.
O`tkazgichsiz ko`prik deb nomlangan komponent, binolar orasida kabelsiz aloka uzatishga yordam beradi. Xuddi odatdagi odamlarni bir kirgokdan boshqa kirgokka utishini ta’minlaydigan ko`priklar singari, o`tkazgichsiz ko`priklar xam binolar orasida axborot almashish uchun yul vazifasini bajaradi.
O`tkazgichsiz ko`prik "koplab turgan" masofa yetarli bo`lmasa, u xolda uzok masofada ishlovchi ko`prik urnatish mumkin. 40 km gacha bulgan masofada Ethernet va Token Ring tarmoqlarida ishlash uchun, shu kabi radiouzatishning sochma spektorli texnologiyasi ishlatiladi. Uning narxi (oddiy o`tkazgichsiz ko`priklar kabi) konikarli bo`lishi mumkin, chunki arendaga ketadigan xarajatlar mikrotulkinli kanallar uchun yoki T1 liniyasi uchun.
T1 liniyasi - bu standart rakamli liniya, tezligi 1,544 M bit/s gacha ma’lumotlarni uzatishga muljallangan. Ular orqali nukt va ma’lumotlar yuborish mumkin.
O`tkazgichsiz mobilь tarmoqlarda uzatish muxiti sifatida telefon sistemalari va jamoatchilik xizmatlari ijro etadi. Bu xolda;
- paketli radioaloka;
- uyali tarmoqlar (sotovыe seti);
- yuldoshli stantsiyalar (sputnikovыe);
Alokaning bunday shakli juda kulay, lekin uzatish tezligi kam. Uzatish tezligi 8 Kbit/s dan 28,8 Kbit/s gacha. Agarda xatolarni tuzatish sistemasi qo`yilgan bo`lsa, tezlik yanada kamayadi.
Kutarib yuriladigan Kompyuterlarni o`tkazgichsiz tarmoqlarga ulash uchun o`tkazgichsiz adapterlardan foydalaniladi va ular uyali aloka texnologiyasidan foydalaniladi.
Kutarib yuriladigan Kompyuterlarga urnatilgan unchalik katta bo`lmagan antenalar, atrof - muxit bilan radiotranslyatorlar yordamida aloka urnatiladi.
Paketli radioulanishda ma’lumotlar paketlarga ajratiladi.Ular quyidagi informatsiyalarni saklaydi;
- manba adresi
- priyomnik adresi
- xatolikni tuzatish uchun informatsiya.
paketlar keng ommaviy rejimda translyatsiya qiladigan yuldoshga uzatiladi. Keyin esa, kerakli adresli kurilma paketlarni kabul qiladi.
Uyali rakamli ma’lumotlar paketi xuddi uyali telefonlar texnologiyasidan foydalanadi. Ular faqat tarmoq band bo`lmaganda,ma’lumotlarni uzatish uchun tarmoqdan uzatiladi. Bu juda tezkor sekundlar oraliklaridagi aloka texnologiyasi, bu ma’lum vaqt masshtablarida uzatishni amalga oshiradi. Uyali tarmoqlardagidek, ishlayotgan kabelь tarmog`iga ulash usulini topish kerak bo`ladi.

Mikrotulkinli sistemalar binolar orasida katta bo`lmagan kompakt sistemalarda, masalan, universitet shaxarchalarida aloka urnatishga yordam beradi. Bugungi kunda mikrotulkinli texnologiya - AKSH da uzok masofaga ma’lumot uzatish metodi keng tarqalgan. Bu to`g`ri kurinishli ikki nuqtadagi aloka ideal xol xisoblanadi.

Masalan;
- yuldosh va yuldagi stantsiya;
- ikkita bino orasida;
- barcha ob’ektlar, keng maydonni egallagan (chul yoki suvli yuza);
Mikrotulkinli sistema quyidagi komponentlardan tashkil topgan:
- ikkita transiverli (signalni generatsiya kilish va kabul kilish stantsiyasi);
- Ikkita bir - biriga karatilgan antena. Ular shunday urnatilganki, transiverlar orqali uzatiladigan signallarni bir biridan kabul kilib turadi.
Bu antenalar ko`pincha baland minoralarda urnatiladi, chunki uzatish katta maydonga yetib borishi kerak.