Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta mahsus ta’lim vazirligi

 
 
5.2- rasm. Toʻsinni hisoblash sxemasi 
 
Toʻsinni koʻndalang kesimining talab etiladigan qarshilik momentini 
aniqlaymiz:
Toʻsin kesimining dastlabki kengligini 
b = 125mm
qabul qilamiz va 
kesimning balandligini aniqlaymiz: 
√
√
Toʻsin koʻndalang kesimining oʻlchamlarini davlat standartlariga yaxlitlab, 
quyidagicha qabul qilamiz: 
b = 125 mm. h = 150 mm

---

32 
Qabul qilingan oʻlchamlar boʻyicha toʻsin koʻndalang kesimining qarshilik 
moment aniqlanadi: 
Toʻsinning normal zoʻriqishi quyidagicha aniqlanadi 
Toʻsinning hisobiy solqiligini ikkinchi chegaraviy holat boʻyicha 
quyidagicha tekshiramiz: 
[
]
bu yerda: 
- element kesimining inertsiya momenti; 
E
– yogʻochning elastiklik moduli: 
E = 10
4
MPa =10
3 
kN/sm
2 
*
+
shart bajarilmadi, demak qabul qilingan oʻlchamdagi toʻsin 
normal foydalanishga noloyiq. Shuning uchun uning oʻlchamlrini kattalashtirib 
quyidagicha qabul qilamiz:
 
 
va uning nisbiy solqiligini 
qaytadan tekshiramiz: 
*
+
Toʻsinning tayanch kesimidagi mustahkamligini urinma zoʻriqish boʻyicha 
tekshiramiz: 
bu yerda 
-tayanchdagi koʻndalang kuch miqdori; 
S- toʻsinning tayanchdagi yarim koʻndalang kesimining neytral oʻqqa nisbatan 
statik momenti;
Nazorat savollari
 
1.
 
Bino va inshootlar qurilishida egilishga ishlaydigan yogʻoch 
konstruksiya elementlariga misollar keltiring. 
2.
 
Bir oraliqli egilishga ishlaydigan yogʻoch elementlarning tayanchga 
yaqin joylarida eguvchi moment qanday qiymatga ega boʻladi? 

---

33 
3.
 
Egilishga 
ishlaydigan 
yogʻoch 
konstruksiya 
elementlarining 
mustahkamligi 
birinchi 
chegaraviy 
holat 
boʻyicha 
normal 
zoʻriqishlarga 
 qanday tekshiriladi? 
4.
 
Egilishga ishlaydigan yogʻoch elementning urinma zoʻriqish (
)
boʻyicha mustahkamligi qanday tekshiriladi? 
5.
 
 Egilishga ishlaydigan yogʻoch elementlarning talab etiladigan 
qarshilik momenti (W) qanday aniqlanadi? 
6.
 
Koʻndalang kesimi toʻgʻri toʻrtburchak shaklidagi yogʻoch brusning 
yuk koʻtarish qobilyati nimalarga bogʻliq boʻladi? 
7.
 
Egilishga ishlaydigan yogʻoch konstruksiya elementlarining nisbiy 
solqiligi deganda nimani tushunasiz 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

34