O‘zbеkistоn rеspublikasi оliy va o‘rta maхsus ta’lim vazirligi urganch davlat univеrsitеti

Oziq-ovqat mahsulotlaridan zaharlanish.
Ovqatdan zaharlanishga-organik va noorganik tabiatli zaharli birikmalar, aralashmalar, zaharli mahsulotlar, hamda ularni maxsus mikroblar va ularni toksinlari bilan ifloslangan oziq-ovqatlarni istе’mol qilish orqali yuzaga kеladi. Klassifikasiyasiga binoan ovqatdan zaharlanishning quyidagi turlariga bo’linadi: mikrob tabiatli zaharlanish-etilogiyasi o’rganilmagan mikrobsiz tabiatli zaharlanish bo’lib, zaharlanishlarning juda ko’p qismi mikrob tabiatlidir. Bu zaharlanish birdaniga boshlanishi, o’tkir va qisqa vaqt davom etishi bilan ajralib turadi. Bu guruh zaharlanish uchun qisqa inkubasion davrga xos bo’lib hamda aholining ayrim guruhlarini va jamoalarini bir paytni o’zida zaharlaydi.
Mikrob tabiatli ovqatdan zaharlanish etiologiyasi va tanaga ta’sir etish haraktеriga qarab ozuqa intoksinasiyasi (toksikozlar) va ovqat toksikinfеksiyaga bo’linadi.
Ovqat intoksikasiyasi (toksikozi) – mikroblar ajratgan ekzogеn toksinlar mavjud bo’lgan zahar ajratuvchilar esa yo’q bo’lgan ovqatni yеganda kuzatiladi.
Ovqat toksikoinfеksiyalari esa aksincha, muhitga toksin endotoksin ajratuvchi tirik mikroblarning ovqatda to’planishi natijasida hosil bo’ladilar.
Oziq-ovqat mahsulotlaridan zaharlanish-Salmonellalar bilan ifloslangan oziq-ovqatlarni iste’mol qilish natijasida vujudga keladi.
Infeksiya manbai. Kasal hayvon organizmida salmonellalar saqlovchi hayvon, parrandalar hisoblanadi.
Tarqalish yo‘li. Salmonellalar bilan ifloslangan go‘sht, go‘sht mahsulotlari, tuxum, sut, sut mahsulotlarini iste’mol qilganda yuqadi. Ayniqsa, endotoksin to‘plangan va salmonellalar bo‘linib ko‘paygan oziq-ovqatlarni iste’mol qilish xavfli hisoblanadi.
Patogenezi. Tif va paratifoz kasalliklariga o‘xshash. Toksikoz va oshqozon-ichak sistemasi kasalliklarining klinik belgilari yuzaga keladi. Kasallik 4—5 kun davom etadi, ayrim hollarda kasallanib o‘tgan bemorlar bakteriya tashuvchi bo‘lib qoladilar.
Profilaktikasi. Mollar doimo nazorat ostida bo‘lishi, mollar va parrandalarni so‘yish, nimtalash vaqtida sanitariya holatini nazorat qilib turish, shaxsiy va umumiy gigiyena qoidalariga rioya qilishdan iborat.