O’zbekistоn rеspublikasi оliy va o`rta maхsus ta’lim vazirligi urganch davlat univеrsitеti

2. Masalalar yechish tartibi bo`yicha uslubiy tavsiyalar

Moddiy nuqta harakat miqdorining o'zgarish haqidagi teoremasiga oid masalalarni quyidagi tartibda yechish tavsiya etilad

1. 
   Koordinatalar sistemasini tanlab olish kerak.
   
2. 
   Moddiy nuqtani bog’lanishdan ozod qilish, uni ta’sirini reakciya kuchi bilan almashtirish, aktiv kuchlarni qo’yish.
   
3. 
   Moddiy nuqta harakat miqdorining o'zgarish haqidagi teoremasini koordinata o'qlaridagi proyeksiyalarini (3.4) shaklda yozib olish kerak.
   
4. 
   Masalada nuqtaga ta'sir qilayotgan kuchning o'zgarish qonuni va kuch ta'sir qilish vaqti berilgan bo'lib, nuqtaning bishlang'ich tezligi yoki oxirgi tezligini toppish kerak bo'lsa, kuch impulsining proyeksiyalarini (3.4) dan topib, tezlikning o'qlardagi proyeksiyalari topiladi.
   

3. Mavzuga doir masalalarni echish uchun na`munalar

1-masala. Temir yo’l poezdi yo’lning gorizontal va to’g`ri chiziqli uchastkasida harakat qiladi. Tormozlaganda hosil bo’ladigan qarshilik kuchi poezd og`irligining 0,1 qismiga teng bo’ladi. Tormozlash boshlanganda poezdning tezligi 20 m/s ga teng bo’ladi. Tormozlash vaqti va tormoz yo’li topilsin.

Berilganlar: , . ,

Yechish: harakat to’g`ri chiziqli, shuning uchun uchta tenglamadan faqat bittasi qoladi.

yoki




2-masala. Massasi bo’lgan poezd qiyaligi bo’lgan qiya yo’lga 15 m/s tezlik bilan ko’tarila boshlaydi. Poezd yurgan vaqtdagi ishqalanish koeffisienti 0,005 ga teng. Poezd qiya yo’lga chiqa boshlagandan 50 s o’tgach uning tezligi 12,5 m/s gacha kamayadi. Teplovozning tortish kuchi topilsin.

Berilganlar: , , , , , , ,

Yechish: harakat to’g`ri chiziqli bo’lgani uchun harakat miqdorining o’zgarishi haqidagi tenglamalardan faqat bittasi qoladi.

bundan

bundan



3-masala. Snaryad boshlang’ich 0 holatdan eng baland M holatga o’tganga qadar ketgan vaqt ichida snaryadga ta'sir qiladigan hamma kuchlar teng ta'sir etuvchisining impulsi topilsin?
Berilganlar ,
, ,
-snaryadning og`irligi.
,

Yechish: