Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maхsus ta’lim vazirligi toshkеnt arхitеktura va qurilish instituti

Oʻqitish  –  bu  oʻqituvchining  koʻp  qirrali,  bosqichma-bosqich  kasbiy 
pedagogik  faoliyatidir.  Unga  oʻqituvchining  konstruktiv,  tashkilotchilik, 
tadqiqotchilik, kommunikativ va gnostik kabi turli-tuman faoliyati kiradi:  
1.Konstruktiv  faoliyat  samarali  ishlashi  uchun  har  bir  oʻqituvchi 
pedagogik  mahoratga  ega  boʻlishi  kerak:  oʻquv  predmetining  har  bir  mavzusi 
optimal    mazmun, vaqt  hamda  savollar boʻyicha  aniq, mantiqiy  taqsimlanishi; 
mashgʻulotda  oʻz  harakatining  ketma-ket  va  tizimliligini  qayta  koʻrib  chiqish, 
shuningdek, har bir mashgʻulotni oʻtkazish uchun reja asosida (ish reja) senariy 
tuzish;  ta’lim  oluvchilarning  mashgʻulotga  munosabatini  belgilash  (barcha 
oʻquv guruhlari va ayrim tinglovchilar): kimni chaqirish, nimani soʻrash, kimga 
qanday  muammolar  qoʻyishni  bilish  oʻqituvchi  oʻz  faoliyatida  mashgʻulotdagi 

---

98 
 
mavjud qiyinchiliklarga oldindan koʻzi yetishi (mashgʻulotga oʻquv guruhining 
tayyor  emasligi,  tinglovchi,  kursantlar  va  boshqalarning  sifatli  ishlar  uchun 
me’yoriy hujjatlar, adabiyotlar hamda tarqatma materiallarning yetishmasligi) va 
ushbu holatdan chiqish yoʻllarini izlash;  
2. Oʻqituvchining tashkilotchilik faoliyati quyidagilarda namoyon boʻladi: 
har  bir  mashgʻulotni  oʻtkazishda  har  qanday  toʻsiqqa  qaramay,  oʻzining 
oldindan  oʻylab  qoʻygan  rejasini  amalda  joriy  etish;  ta’lim  oluvchilarni 
mashgʻulotlarda  uzluksiz  boshqarib  turish  va  ularda  har  doim  oʻquv 
materiallarini idrok qilishlari uchun qiziqish uygʻotish; tinglovchilarda darsdan 
tashqari  vaqtlarda  turli  xil  oʻquv-  tarbiyaviy  ishlarni  oʻtkazish  va 
tashkillashtirish shakllarini tanlash.  
3.  Kommunikativ  faoliyati  -  oʻquv-tarbiyaviy  jarayonda  oʻqituvchi  va 
ta’lim  oluvchining  oʻzaro  munosabati  quyidagicha  izohlanadi:  oʻqituvchi 
nutqining  mashgʻulotlarda  hamisha  ta’lim  oluvchilarga  qaratilgan  boʻlishi; 
oʻqituvchi  yangi  saboqni  tushuntirayotgan,  tinglovchining  javobini  tahlil 
qilayotgan  yoki  tanqid  qilayotgan  boʻlsa  ham,  uning  nutqi  hamisha  oʻzining 
ichki  kuchi,  ishonchi,  oʻziga  oshirayotgan  narsaga  qaratilgani  bilan  ajralib 
turishi;  har  bir  tinglovchiga  individual  yoʻl  topishi  va  ular  bilan  hamkorlik 
darajasidai ishonchli munosabat oʻrnatishi; pedagogik  jamoadagi jamoadoshlar 
va tinglovchilar bilan muloqotda pedagogik ritmni kuzatish.  
4.  Oʻqituvchining  gnostik  faoliyati  quyidagilarni  koʻrib  chiqadi: 
tinglovchilarni  oʻrganish;  tinglovchilarni  oʻrganish  uchun  pedagogika  va 
psixologiyaning  tavsiya  qilingan  vosita  va  uslublari,  usullari,  shakllarining 
mazmunini  yoritish;  oʻz  bilim  va 
tajribalarini  oshirish  maqsadida 
pedagogik  faoliyat  va  shaxsiyatining 
yutuq va kamchiliklarini tahlil qilish. 
Oʻqituvchilarning 
yuqorida 
koʻrsatilgan 
barcha 
turdagi 
pedagogik  faoliyatidida    (ta’lim 
oluvchi),  tarbiyaviy,  tashkilotchilik, 
oʻquv-uslubiy, 
oʻquv-tadqiqot, 

---

99 
 
ijtimoiy-pedagogik va joriy etiladi. Bu  vazifalar chiqishlar organlari uchun oliy 
va  oʻrta  ma’lumotli  mutaxassislar  tayyorlash  jarayonida  ta’lim  va  tarbiya 
tamoyillarini  joriy  etish  boʻyicha  oʻqituvchilarning  ishlash  texnologiyasini 
tavsiflaydi.