O„zbekistоn respublikаsi оliy vа o„rtа mахsus tа‟lim vаzirligi sаmаrqаnd dаvlаt universiteti



Download 2,88 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/173
Sana28.10.2022
Hajmi2,88 Mb.
#857879
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   173
Bog'liq
676f44ef7e4a9b46f704a6988b253d79 GEOSIYOSAT ASOSLARI (1)

gеоsiyosаt
— 
dаvlаtning strаtеgik qudrаtigа tа‟sir etuvchi 
geografik-siyosiy fizalogiyasini rivojlanrishga qaratilgan, tabiiy makon ustidan 
boshqarish, nazorat haqidagi tarmoqlararo fandir

 
Geosiyosat asoslari fanning ob‟yekti va predmeti 
―Siyosiy geografiya‖ va ―geosiyosat‖ fanlari paydo boʼlgan vaqtdan to 
bugungi kungacha ularning predmeti, funktsiyalari va qonuniyatlari toʼgʼrisidagi 
uzoq munozaralar davom etmoqda. Аytish mumkinki, geosiyosat bilan 
shugʼullanadigan har bir tadqiqotchi bu ilmiy sohalarning obʼektlari va 
predmetlari, umumiy xususiyatlari va tafovutlari toʼgʼrisida oʼz qarashi va oʼz 
mulohazalarini ilgari surmoqda. 
Biroq geosiyosatning asosiy vazifasi uni boshqa fanlar bilan taqqoslashda 
emas, balki uni tushunishning hamma tomonidan qabul qilinadigan shaklini 
topishda, obʼekti, predmeti va tadqiqot metodolgiyasini aniq taʼriflashdadir. Mana 
bir asrdirki, siyosatshunoslar ―Geosiyosat nima, u nimani tadqiq etishi kerak?‖ 
degan asosiy savollarga qaysidir jihati bilan oʼxshash, qaysidir jihati bilan esa 
tamomila bir-biiriga zid javoblar berishmoqda

Fan obʼekt va predmetini belgilashda geosiyosatchilar aniq ikki guruhga 
boʼlinadi. Bular – klassik geosiyosatchilar va hozirgi sivilizatsiya geosiyosati 
tarafdorlaridir. Klassik mualliflar orasida F.Rattsel va R.Chellen geosiyosatning 
vazifalari, obʼekti va predmetini eng toʼla shaklda bayon etib berishgan. 
F.Rattselning aytishiga koʼra, geosiyosat siyosiy omillarning makon bilan 
oʼzaro munosabatlarining mamlakat hududi, aholisi va subʼektlarining madaniy 
xatti-harakatiga taʼsirini oʼrganadi. R.Chellen boʼlsa, geosiyosatning tadqiqot 
obʼektlari va tarkibini uch qismga boʼlib, bunday taqdim qilgan: 
monosiyosat
– 
konkret davlatning siyosiy muhofazasini, tashqi olamning va siyosiy 
ittifoqchilarining unga koʼrsatadigan taʼsiri va tazyiqini oʼrganadi; 
morfosiyosat
– 
davlat yerining shakli, oʼlchamlarini oʼrganadi; 
fiziosiyosat
– davlat yerining 
geostrategik mazmun va xarakteristikasini, fizik-geografik holatlari va hokazolarni 
oʼrganadi. 
Shunday qilib, klassik geosiyosatchilarning qarashlarini umumlashtiradigan 
boʼlsak, geosiyosatning obʼekti va predmeti quyidagilardan iborat: 
1) 
sayyoraviy makon
– quruqlik, suv (dengiz va okeanlar, daryolar va 
koʼllar), Yer kurrasini oʼrab olgan havo qatlami, dengiz va quruqlik, havo va yer 
oʼrtasida ming yillardan beri mavjud qarama-qarshilik, sivilizatsiyalar va 
jamiyatlar orasidagi aloqalar, chegaralar, tabiiy zahiralar va boyliklar ustida 
davlatlar orasida borayotgan kurash; 2) jahon geosiyosiy tuzilmasining 
shakllanishiga va uni yana oʼzgartirishga sabab boʼladigan geosiyosiy jarayonlar 


13 
va hodisalar; ) amaliy geosiyosiy faoliyat. davlatlar va xalqlar, ularning sifat 
xarakteristikalari va oʼzaro munosabatlari bu jarayonga jalb etilgandir; 4) konkret 
tarixiy sharoitdagi tafakkur (bilish), milliy ruh, ijtimoiy faollik va psixologik 
muhit. 

Download 2,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   173




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish