O’zbekisтon respublikasi oliy va o’rтa maхsus тa’lim vazirligi o’zbekisтon respublikasi davlaт soliq qo’miтasi soliq akademiyasi

O’ZBEKISТON RESPUBLIKASI

OLIY VA O’RТA MAХSUS ТA’LIM VAZIRLIGI
O’ZBEKISТON RESPUBLIKASI DAVLAТ SOLIQ QO’MIТASI

SOLIQ AKADEMIYASI
“BUХGALТERIYA HISOBI VA AUDIТ” KAFEDRASI

«Тasdiqlayman» Buxgateriya hisobi va audit kafedrasi mudiri _________ B. Isroilov 2015 y. «__ » ______

«AUDIТ»

fanidan

ma’ruza matnlar to’plami
Oliy ta’limning

Bilim sohasi:	200 000	-	“Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq”
Тa’lim sohasi:	230 000	-	“Iqtisod”
Тa’lim yo’nalishi:	5230800	-	“Soliqlar va soliqqa tortish”

bakalavriat ta’lim yo’nalishi uchun

Тoshkent -2015

Ushbu ma’ruza matnlar to’plami 5230800 - «Soliqlar va soliqqa tortish» ta’lim yo’nalishi talabalarining «Audit» fanidan mukammal bilim olishlari uchun mo’ljallangan.

Buxgalteriya hisobi va audit

kafedrasi mudiri B.Isroilov

Тuzuvchilar:	Isroilov B.I.	–	Buxgalteriya hisobi va audit kafedrasi mudiri i.f.d., prof.
Тaqrizchilar:	Muhammadiyev R.	–	Davlat soliq qo’mitasi Moliya va buxgalteriya hisobi boshqarmasi boshlig’i o’rinbosari

Mazkur ma’ruza matnlar to’plami Soliq akademiyasi “Buxgalteriya hisobi va audit” kafedrasining majlisida muhokama qilingan.

KIRISH

Respublikamizda bozor iqtisodiyotiga o’tish tamoyillari va uning keyingi bosqichlarida ustuvor yo’nalishlarning belgilanishi, ayniqsa ijtimoiysiyosiy hayotni, jumladan, iqtisodiyotni erkinlashtirish, mulkdorlar sinfini tashkil qilishdan kelib chiqqan holda bir qancha sohalarni, jumladan audit tizimini ham isloh qilishni taqozo etmoqda.

Хo’jalik yurituvchi sub’ektning moliyaviy hisoboti yuzasidan xulosa berishda auditorlar o’zlarining shaxsiy, haqqoniy va mutaxassisligi bo’yicha yuqori darajadagi bilimlariga tayanishlari lozim, zero auditorlar tomonidan xo’jalik sub’ektining moliyaviy hisobotlari to’g’risida berilgan beg’araz xulosadan mulk egalari, investorlar, kreditorlar, banklar aksiyalarni sotib olishda va sotishda, kreditlar va qarzlar berish to’g’risida qarorlar qabul qilishda foydalanadilar.

Ma’lumki, so’ngi yillarda auditorlik faoliyatini shakllantirish va rivojlantirish bo’yicha qator ijobiy ishlar amalga oshirildi. Jumladan, O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining qaroriga muvofiq, 2000 yil 26 mayda yangi tahrirdagi «Auditorlik faoliyati to’g’risida» gi Qonun qabul qilindi. Ushbu qonunni amalga oshirish, auditorlik xulosalari soliq va boshqa nazorat organlari tomonidan hisobga olinishini ta’minlash maqsadida 2000 yil 22 sentabrda O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 365-sonli «Auditorlik faoliyatini takomillashtirish va auditorlik tekshirishlarining ahamiyatini oshirish to’g’pisida» gi qarori va boshqa qator me’yoriy hujjatlar qabul qilindi, Auditorlik faoliyati bilan shug’ullanish huquqi uchun attestatsiya o’tkazish va auditorlik faoliyatini amalga oshirish uchun litsenziya berish tartiblari belgilandi. 20 dan ortiq auditorlik faoliyatining milliy standartlari ishlab chiqildi. shuningdek, 2000 yil 7 avgustda O’zbekiston hududida faoliyat ko’rsatayotgan auditorlar va auditorlik tashkilotlarini ixtiyoriy ravishda birlashtiruvchi mustaqil jamoat tashkiloti - O’zbekiston auditorlar palatasi tashkil etildi.

Mamlakatimizda iqtisodiyotni liberallashtirish va modernizatsiyalash, bozor islohotlarining yanada chuqurlashtirilishi natijasida yildan yilga salmoqli natijalar qo’lga kiritilib, barqaror iqtisodiy o’sish yo’nalishi mustahkamlanib bormoqda. Bunda hukumatimiz tomonidan ishlab chiqilgan iqtisodiy siyosatning to’la va izchil amalga oshirilishi, iqtisodiyotning muhim ustuvor tarmoqlarining belgilab berilishi hamda ularni rivojlantirish bo’yicha «Audit» fanini chuqur o’rganish moliya, soliq, bank ishi va boshqa iqtisodiy sohalardagi muammolarni hal qilishda muhim rol o’ynaydi.

Soliqlar va soliqqa tortish yo’nalishidagi mutaxassislar mamlakatimizda amalga oshirilayotgan soliq islohotlarining ma’no-mohiyatini anglashi, iqtisodiy bilimlarga ega bo’lishi bilan bir qatorda xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning byudjet oldidagi qarz majburiyatlarini hisobini yuritish tartiblarini, soliqlar va boshqa majburiy ajratmalar hisob-kitoblarini hamda hisobotlarini tekshirish ko’nikmalarga ega bo’lishi zarur.

SHu jihatdan «Audit» fanini chuqur o’rganish moliya, soliq, bank ishi va boshqa iqtisodiy sohalardagi muammolarni hal qilishda muhim rol o’ynaydi.

Uning asosiy maqsadi - moliyaviy buxgalteriya hisobotlaridagi ma’lumotlarning haqqoniyligini ta’minlash, sub’ekt faoliyatini iqtisodiy tahlil qilish, hisob yuritish bo’yicha maslahatlar berish va boshqalardan iborat. «Audit» fanini o’rganish uning turli mulkchilik shakllaridagi korxonalarni tekshirishda tutgan o’rnini tushunish va nazariy bilimlarni amaliy bilimlar bilan boyitishni vazifa qilib qo’yadi.