O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

To‘pni orqa tomonga (mo‘ljalga orqa tomon bilan turganda) uzatishda o‘yinchi to‘pning 
tagiga kirib boradi. Bunda qo‘lning orqa kaft qismi bosh orqasigacha ko‘tariladi. To‘p uzatish 
qo‘llarni tirsak qismida bukib-yozish hisobiga bajariladi, gavda orqaga-yuqoriga harakatlanadi, 
bunda harakat umurtqa pog‘onasining ko‘krak va bel qismlarining bukilishi hisobiga bo‘ladi (7-
rasm).
1
Sakrab orqaga to‘p uzatish xuddi tayanch holatda orqaga to‘p uzatish kabi bajariladi. To‘p 
uzatishning eng murakkab usuli bu sakrab bir qo‘l bilan to‘p uzatishdir. Bu usul to‘p to‘r ustiga kelib 
qolgandagi murakkab sharoitda bajariladi. Bu holda qo‘l tirsaklarda bukilib, oldinga chiqariladi (
8-
rasm
). Kaftlar oldinga qaratiladi, barmoqlar bukilib, tarang holga keltiriladi. To‘p uzatish tirsak 
bo‘g‘inining bukib-yozilishi hisobiga bajariladi. 
OLDINGA-ORQAGA HARAKAT QILISHNI TANLASH.
 
Mazkur o‘yin usuli xujum harakatlarini tashkil qilishda asosiy omil bo‘lib xizmat qiladi. Aynan 
shu usuldan to‘p bilan o‘ynash jarayoni boshlanadi. Shuning uchun bu usulga o‘rgatish jarayonining 
barcha bosqichlarida ustivor ahamiyat qaratiladi. Bog‘lovchi o‘yinchilar uchun esa shunday 
harakatlar asosida yuqoridan to‘p uzatish usulini shakllantirish o‘quv-trenirovka mashg‘ulotlarining 
asosiy mohiyati bo‘lib hisoblanadi.
2
 
1
(
Pittera.C, Pedata.P, Pasqualoni.P., 2010.-411p
)
2
Teri Clemens, Jenny McDowell. The volleyball drill book//125 technical and tactical drills/American volleyball 
coaches association.2012.-239s.( Rasm 26, 64 bet)
7-rasm
8-rasm. 
TO‘P UZATISH 
MASHG‘ULOTI.
 
To‘p uzatish har bir o‘yinchi tomonidan, 
ayniqsa bog‘lovchi o‘yinchi tomonidan xujum 
harakatlari 
va 
kombinatsiyalarni 
samarali 
yakunlashda, musobaqa taqdirini hal qilishga 
qodir texnik-taktik usul sifatida tan olinadi. 
Ushbu usul to‘pni o‘z vaqtida, zarur tezlikda, 
balandlikda va yo‘nalishda, hamda, albatta 
yuksak aniqlikda ijro etilishi bilan ustivor qiymat 
topadi
.
Aniq vaziyatlar, raqib tomonidan 
yo‘naltirilgan to‘pni uchish tezligi, yo‘nalishi, 
balandligiga qarab yoki to‘pni qabul qiluvchi 
o‘yinchining shu usulni bajarish aniqligiga qarab 
xujumga to‘p uzatish turlari xilma-xil bo‘lishi 
mumkin.

---

88