O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

Jismoniy yuklamani hisobga olish 
Gandbol mashg‘ulotida yuklama hajmi bajarilish muddati bilan belgilanadi. Trenirovka 
hajmini mashqlar bajarishga ketgan vaqt yoki mashqlarni bajarish soni bilan aniqlash mumkin. 
Shiddatlilikni har xil usullar bilan aniqlash mumkin. Eng oddiy va to‘g‘ri usul-pedagogik 
nazorat asosida shiddatlilikni aniqlash. Bu holda maksimal, katta va kichik shiddatlilik aniqlanadi 
(V.E.Goncharenko va E.I.Polyanskiy, 1980). Musobaqa jarayonida telemetrik asboblar yordamida 
yurak qisqarishining tez-tez tak-rorlanishi tufayli shiddatlilikni baholashni V.YA. Ignateva (1980 y) 
tavsiya etgan. Y.M.Shanenkov (1976) yurak qisqarishining takrorlanishi orqali (ChSS) nagruzka 
shiddatini aniqlashning hammabop hisoblash usulini tavsiya etdi. Ko‘p tekshirishlar natijasida bu 
usulning juda to‘g‘riligi aniqlandi, chunki qon tomir urishining asboblar yordamida olingan 
ma’lumotlari qo‘l bilan qon tomirni ushlab olingan ma’lumotlardan farq qilmasligi aniqlandi. Bu 
usulda butun mashg‘ulot mobaynida har bir bajarilgan mashqdan so‘ng 10 
sek
davomida qon tomir 
urishi qo‘l bilan ushlab aniqlanadi. Bunday usulni qo‘llash mashg‘ulot yuklama shiddati va har bir 
gandbolchining shaxsiy reaksiyasini aniqlashda to‘la ma’lumot olishga yordam beradi.
O‘qish davomida videoyozuvlardan foydalanish 

---

111 
Ilmiy-tekshirish ishlarida kinoga olish va videoga yozish eng ko‘p uchraydigan pedagogik 
usul hisoblanadi. Ular yordamida aniq ma’lumotlar olish, shaxsiy va jamoaviy texnik-taktik 
haraktlarni tahlil qilishga imkoniyat yaratiladi.
Ilmiy tekshirishda qo‘llaniladigan boshqa usullardan video yozuvning ustunligi 
quyidagilardan iborat: ilmiy tekshirishda kerakli qismlarni bir necha marta qayta ko‘rish, video 
yozuvni sekinlashtirish va, kerak bo‘lsa, video yozuvni to‘xtatib qo‘yish imkoniyatidan foydalanish 
mumkin.