O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

 
Shoumarov G’ayrat Baxramovich 
– 1993 yilda professor unvonini 
olgan. “Muhabbat va oila”(1994), 
“Oila psixologiyasi” (2008), “1001 
savolga psixologning 1001 
javobi”(2000) qo’llanmalar 
muallifi. 
Karimova Vasila Mamanosirovna 
–
1994 yilda psixologiya fanlari doktori 
darajasini olgan. “Ijtimoiy psixologiya 
va ijtimoiy amaliyot”,(1999) 
“Psixologiya”, (2000), “Salomatlik 
psixologiyasi” (2005), “Oila ma’rifati” 
(2009) kabi qo’llanmalarning muallifi 

---

54 
2 – Ma’ruza. Kasb olamining psixologik muammolari
 
 
 
1.
 
Kasb olamida psixolog mutaxassislarning o’rni va roli. 
 
Jahon psixologiyasi fanining boy tajribasida amaliy psixologlar tayyorlash bo’yicha nazariy 
va amaliy ahamiyatga molik ijobiy, tatbiqiy ma’lumotlar 
muayyan 
darajada 
umumlashtirilgan. 
Yigirmanchi 
asrning 60 – yillaridan boshlab AQSH, Angliya va 
boshqa shu kabi rivojlangan mamlakatlarda psixologik 
muammolarga juda katta e’tibor qaratila boshlandi. 
Hozirgi kunga kelib har bir sohada psixologlar jalb 
qilingan. Har bir sohada psixolog maslahatiga ehtiyoj 
sezilmoqda.
Inson qalbini qanday tushunmoq kerak? Nima uchun insonlar turli xil qobiliyatlarga egalar? 
Rux nima va uning tabiati qanday? Bunday savollar insonlarni asrlar davomida qiynab kelgan ular 
o’zlarining savollariga javob topa boshlashgan.
Insonning jismoniy (biologik), ruhiy (psixik), ijtimoiy (sotsial) rivojlanishi natijasida yer 
kurrasida moddiy dunyo ma’naviyat, yozuv, san’at, adabiyot, fan, texnika yaratilgan. Bularning 
zamirida inson tafakkuri, ongi, aql – zakovati, kuchli irodasi, mustahkam xarakteri, ijodiyoti, 
xayolati yotadi. Insoniyat taraqqiyotining muayyan bosqichida odam o’zini hayajonlantirgan, 
taajjubga solgan savollariga javob izlash imkoniyati vujudga kelgan. Buning natijasida «Inson 
qanday fikrlaydi?», «Odam qanday yangilik yaratishi mumkin?», «Ijod qilish qay yo’sinda paydo 
bo’ladi?», «Moddiy dunyoni qay tariqa bo’ysundirish mumkin?», «Aql – zakovatning o’zi nima?», 
«Insonga uning ichki ruhiy dunyosi qaysi qonunlar asosida bo’ysunadi?», «Inson o’ziga o’zi ta’sir 
o’tkaza oladimi?», «O’zgalarga – chi?» kabi turli tuman muammolar yechimini qidirishga xarakat 
qiladi. Mana buning barchasi psixologik bilimlar tug’ilish nuqtasini vujudga keltiradi va ana shu 
daqiqadan boshlab inson o’zini o’zi anglaydi. Binobarin, psixologik bilimlar namoyon bo’lishi 
o’zini o’zi anglashni omiliga aylanadi, ular borgan sari tobora o’yg’unlashib, mutanosiblashib 
borib, izchil, uzluksiz aloqaga o’sib utadi.
3
 
Dunyoni o’rganishga bo’lgan qiziqish orta boshlagan va shu bilan birga insonnni bilishga 
bo’lgan qiziqish ham ortgan. Bu holatni o’rganish uchun albatta insonning holatlarini tahlil qilish 
talab qilinadi. ko’pgina olimlar insonning tarkibiy tuzilmasini tahlil qilishga katta e’tibor 
qaratganlar. Psixologiya fanida inson haqidagi nazariy qarashlar ham albatta mavjuddir.
Insonnni o’rganishga bag’ishlangan tadqiqotlarning yana bittasi B.G.Ananev tomonidan 
taklif qilingan bo’lib, u inson psixikasini o’rganishda yangi metodologik uslubni ishlab chiqqan. 
(3-
rasmga qarang).
3
G’oziyev E.G’. Umumiy psixologiya. – T. O’qituvchi. 2010 y. 6 – b. 
Reja
Kasb olamida psixolog mutaxassislarning o‘rni va 
roli. 
Psixologning ijtimoiy xodimlar bilan munosabati. 
Kasbning psixologik klassifikatsiyasi. 
Dunyoda
– 60000
Rossiyada
– 20000
O‘zbekistonda 
–6000
kasblar mavjud

---

55 
“
Psixologiya
” so’zi ikkita grek 
so’zlaridan – 
“