|
1.
Ilmiy eskpeditsiyalar uyushtirish;
2.
Bolalar xarakterini o‘rganish;
3.
Pedagogik kadrlar tayorlash.
Ushbu institutning faoliyati Bendrikov, Leventuert, Zavarova, Yusupov, Tokanaev,
Debenzov, Mirsharipov, Muxiddinov kabi olimlarning nomlari bilan chambarchas bog‘liq. 30
yillarda bu institutda jahon psixologiya faniga katta hissa qo‘shgan olimlardan biri Aleksandr
Romanovich Luriya ishlagan. U o‘z institut doirasida o‘tkazgan tadqiqotlari asosida keyinchalik
«Ob istoricheskom razvitie poznavatelnix protsessov» - «Bilish jarayonlarining tarixiy taraqqiyoti
xaqida» degan asarini nashr qildi. O‘zbekistonda psixologiya fanining shakllanishiga katta hissa
qo‘shgan olimlardan yana biri P.Ivanov hisoblanadi. 1927 yil Samarqanddagi o‘zbek pedagogika
institutida (pedakademiya) eksperimental psixologiya laboratoriyasini tashkil qilgan.
1940 yilda u pedagogika institutlari talabalari uchun psixologiyadan birinchi o‘quv
qo‘llanmasini nashr qilgan. Keyinchalik 1934 yili Samarqand pedagogika institutining o‘zbek
davlat universitetiga aylantirishi munosabati bilan Ivanov o‘z laboratoriyasi bilan Nizomiy
1989
yilda
O’zbekistonda
amaliyotchi
psixologlarning
yetishmasligi
sababli
Nizomiy
nomli
TDPUda
amaliyotchi
psixologlar tayyorlash fakulteti ochildi.
1998 yilda Sh.R.Baratov “Ta’lim tizimida va
ishlab chiqarishda psixologik xizmatni tashkil
etishning
psixologik
xususiyatlari”
mavzusida
doktorlik
dissertasiya
sini yoqlagan.
O’zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi
vazirligining 1998 yil 5 iyundagi 103-
sonli buyrug’i
Vazirlikning 1995 yil 20 yanvardagi 18
sonli buyrug’iga muvofiq tashkil qilingan
Respublika iste’dod Markazi negizida
Respublika Tashxis Markazi tashkil
etilsin.
52
Nomidagi Toshkent Davlat pedagogika institutiga ko‘chib o‘tadi.
Pedagogika o‘quv muassasalarida ilmiy pedagogik potensialning etishmasligi tufayli
dastlabki psixologiya darslari ustida tarjimonlar yordamida olib borilgan keyinchalik bu
tarjimonlariing o‘zlari mustaqil ravishda psixologiyadan o‘zbek tilida ma’ruzalar o‘qiy
boshlashgan. Aliaskar Usmonov, Toxiriyxon Askarxo‘jaev, Bayburova, Raxmatova va boshqalar
bir bo‘lib o‘zbek tilida psixologiya o‘qituvchilari bo‘lishgan Ivanovni (1891-1968 yillar)
psixologiyadan 75 dan ortiq ilmiy ishlari nashr qilingan. Uning 1927 yilda nashr qilingan «Umumiy
pedagogika» bo‘yicha qisqa ocherk, «maktabshunoslik» tarbiyaning umumiy metodlari 40-yillar va
54-yillarda «Umumiy psixologiya», 62-yilda «Ta’limning psixologik asoslari» kabi asarlari
O‘zbekistonda psixologiya fani rivojlanishiga juda
katta hissa qo‘shdi.Sh.A. Boyburova, Usmonov
kabilar bevosita uning rahbarligida faoliyat
ko‘rsatishdi. 1959 yil uning rahbarligida
M.G.Davletshin,
Bekboev,
Muzaffarovlar
nomzodlik disertatsiyalarni himoya qilishdi.
1963 yil O‘zbekistonda psixologiyadan
birinchi bo‘lib Krasnoboev Ilya Berovich (1896-
1963) Toshkent Davlat universiteti filologiya
fakulteti logika va psixologiya kafedrasi mudiri
«Yuqori sinf o‘quvchilarida e’tiqod, axloqiy tushunchalarin
shakllanishi» mavzusidagi doktorlik ishini himoya qildi.
Krasnoboevni ilmiy faoliyati 20 yillarda O‘zbekistonda
tadqiqotlar bilan bog‘liq uning rahbarligi ostida logika va
psixologiya kafedrasi a’zolari: 3. Mo‘minova, V.Ya. Maros,
A. Abdusattorov, V.I. Sofer, A. Gulyamov, R.V. Gulyamov,
A.A. Erstifirovlar turli xil ob’ektlarda psixologiya va logika
bo‘yicha ilmiy tadqiqotlarini olib bordilar. Bu tadqiqotlar
o‘zbekistonda xalq ta’limi bilan bog‘liq muammolarni hal
qilishga yordam berdi.
M.Voxidov (1927-1989 yillar) 1955 Leningradda
nomzodlik ishini himoya qilgan. Dastlab Andijon pedagogika institutida, so‘ngra Qori Niyoziy
nomidagi pedagogika ilmiy tadqiqotlar institutida ishlagan. 1966 yil Toshkent Davlat universiteti
psixologiya kafedrasi mudiri etib saylangan. 1973 yili Ministrlar Soveti topshirig‘iga binoan tarix
fakulteti tarkibida tashkil etgan. Zinin, L.I. Sofer
ishtirokida va markazning iste’dodli olimlari
yordamida bu erda o‘quv eksperimental
laboratoriya
tashkil
qilingan.
M.Voxidov
tomonidan
maktabgacha
pedagogika
bilim
yurtlari uchun, pedagogika institutlari uchun
darsliklar yozilgan, oxirgi yillarda M.Voxidov,
A.Petrovskiy
tahriri
ostidagi
«Umumiy
psixologiya» darsligi tarjima qilingan va ayni
paytda milliy va mintaqaviy xususiyatlarni
hisobga olgan holda o‘zbek tilida darslik yaratish
bilan mashhur bo‘ldi.
Davletshin
Muhammad
Gabdulgalimovich 1923 yilda tug‘ilgan. Toshkent Davlat universitetining psixologiya kafedra
mudiri psixologiya fanlari doktori, 1957 yilda «5» va «7» sinf o‘quvchilarida texnik qiziqish-larini
shakllanishi mavzusida, 1971 yil «O‘quvchilarni texnik qobiliyatlar psixologiyasi» mavzusida
doktorlik dissertatsiyasini himoya qilgan. 1968 yildan beri psixologiya kafedrasida mudirlik
qilmoqda. M.G.Davletshin raxbarligida uning bevosita maslaxatlari yordamida O‘zbekistonda 100
dan ortiq nomzodlik va doktorlik ishlari himoya qilgan. O‘zbekistonda xar xil muammolar bo‘yicha
G’oziyev Ergash G’oziyevich – 1994
yilda professor unvoniga ega
bo’lgan. O’zMU faoliyat yuritadi.
O’zbekistonda “Tafakkur
psixologiyasi” maktabini yaratgan
olim. “Tafakkur”, “Xotira”, “Shaxs”,
“Umumiy psixologiya”, “Yosh
davrlari psixologiya”si asarlarining
muallifi
Muhammad
Gabdulgalimovich
Davletshin
– 1972 yilda professor
unvoniga ega bo’lgan. TDPI faoliyat
yuritgan. Olimning “Yosh psixologiyasi
va pedagogik psixologiya”(1974), “Yosh
davrlari
va
pedagogik
psixologiya”(2004), “Zamonaviy maktab
o’qituvchisi psixologiyasi” (2000) kabi
qo’llanmalar muallifi.
Ivanov Platon
Ivanovich – 1933 yil
professor unvoniga
ega bo’lgan. 1941-
1968 yillarda
Nizomiy nomli TDPI
“Psixologiya”
kafedrasi mudiri
bo’lgan
53
umumiy, yosh pedagogika, sotsial psixologiya bo‘yicha F.S. Ismoilova, D.Z. Zaynobiddinov,
Majidov, B. Gappirov, I.Maxmudov, L.K. Saitov, M.I. Musaeva, V.G. Gorobets, D.D. SHaripov,
R.K. SHoxnazarov, J.U. Mavlonov, A. Eshatov,
A.V. Majitova, M.I. Sagatov, D, Egamberdieva, G.
Abdusamatov, K. Sobirov, A. Sindarov va
boshqalar etishib chiqdilar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
