O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

Amaliy 
psixologning 
ahloqiy 
jihatlari 
Professional faoliyatda 
hamma uchun 
mas’uliyatli bo‘lishi zarur.
U atrofdagilarning 
so‘zlariga qarab 
o‘zgarmasligi zarur.
Qarori yakuniy 
natijaga ega 
bo‘lishi zarur.
Psixologning qarorini 
inkor qilish huquqiga 
faqat maxsus komissiya 
ega 
Psixolog haqqoniy 
va samimiy 
bo‘lishi zarur
O‘z mijozlarining 
psixologik 
holatlarini himoya 
qiladi
Psixodiagnostik va 
psixokorreksion ishlarni amalga 
oshirayotgan vaqtida ehtiyotkor 
bo‘lishi zarur
Psixolog o‘zining qila 
olmaydigan ishlari haqida 
mijozga va’da bermasligi 
kerak
Psixolog ota-onaga, yoki 
yuqori mansabdagi insonlarga 
mijozi haqada tafsilotlarni 
bo‘rmasligi zarur
Psixolog albatta sir saqlashni 
bilishi zarur, u mijlgining 
sirini xech kimga aytmasligi 
zarur
4-rasm

---

57 
Bunga biz fizik Albert Enshteyn va psixolog Jan Piajelarning suhbatini misol qilishimiz mumkin. 
Bir kuni psixologlarning faoliyati haqida tushunchaga ega bo’lgan Enshteyn Piajeaga qarab 
shunday deydi “Sizning shug’illanadigan ob’ektingizga qaraganda men shug’illanadan fan ancha 
oson hisoblanar ekan. Boshqacha qilib aytganda quyidagichadir “nazariy fizika bu bolalar o’yining 
siriga nisbatan bolalarning o’yini hisoblanar ekan. Demak psixologiya fani fizika fanidan ko’ra 
murakkabroq ekan.
Haqiqatdan ham psixologiyada yig’ilgan bilimlar murakkab va rang barangdir, ba’zida bir 
birini to’ldirsa, ba’zida esa fikrlar bir biriga qarama – qarshi bo’lishi mumkin. Psixologiya haqidagi 
bilimlarning rang barang ekanligini boshqa fanlarni tahlil qilish jarayonida ham kuzatilishi mumkin, 
shuning uchun ham psixologiya fani oxirgi najot eshigi bo’lib qolmasligi kerak. (
4-rasmga qarang
). 
Psixologlarning insonlarni ichidagi hamma gaplarni biladi degan tahminga kelsak, bu 
jihatdan bo’rttirish kerak emas. Biroq ko’pgina holatlarni oddiy insonlarga nisbatan tezroq anglashi 
va kuzatuvchan bo’lishi mumkin, chunki psixologiya bilan shug’illanadigan insonlar oddiy 
insonlarga nisbatan o’ta kuzatuvchan bo’lishlari mumkin. Biroq shuni nazarda tutinki hamma fikrlar 
bu ehtimoldagi fikrlar hisoblanadi. Agar psixolog men sizni juda yaxshi tushuna olmaman desa, 
demak bu haqiqiy psixolog hisoblanmaydi. Psixolog – bu insonlar bilan tez muloqotga kirisha 
oladigan va odamlarni tushuna oladigan inson hisoblanadi. 
Har bir inson ma’lum bir qobiliyatlar majmuasi bilan tug’iladi, biroq biz buni hayotimizning 
davomida bilib boramiz. Biz insonlarning xatti – harakatidagi holatlarni tug’ma ekanligini 
sezishimiz mumkin, bular individual xatti harakatlar bo’lishi mumkin. Masalan asab tizimining 
kuchi, xatti – harakati va boshqalar. Biroq muloqotdagi empatiya holati qiyinroq kechishi mumkin. 
Psixologlarning orasida insonlarning xatti – harakatlari turlichadir. Biroq amaliy psixolog bir qator 
qobiliyatlarga ega bo’lishi talab qilinadi. U o’zida muloqotga moyillik va odamlarni tushuna olish 
qobiliyatini shakllantirishi zarur. Bunga mos bo’lgan psixologik metodlar mavjuddir. 
Psixolog – bu insonlarning xatti – harakati, xissiyotlari, boshqalarning fikrini boshqara 
oladigan va shunga maxsus o’rgatilgan insondir. U shunga xos bo’lgan texnikalardan foydalana 
oladi, masalan gipnoz bilan. 
Haqiqatdan ham amaliy psixolog insonlarga ta’sir ko’rastishning ma’lum bir usullaridan 
foydalana oladi, biroq ular gipnoz bilan shuhillanmaydilar, gipnoz bilan asosan tibbiyot xodimlari 
shug’illanishadi, biroq psixologlarda insonlarni ishontirish uchun bir qator usullardan 
foydalanishadi ular psixologni mijozni ishonchiga kirishda muammolarni yumshatishda, 
ishlatishlari mumkin. Biroq ular bu kuchni zararga ham foyda uchun ham ishlatishlari mumkin. 
Agar psixolog boshqalarning ishonchini qozonib, o’z foydasi yo’lida foydalanish ahloqiy nuqtai 
nazardan to’ri emas, biroq boshqa bir psixologlarda shu holatlarni kuzatishimiz mumkin. 

Psixolog bu o’zini yaxshi tushuna oladigan va har qanday vaziyatda ham o’zini 
boshqara oladigan inson.