O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

inson → belgilar tizimi
(I-Bt) – grafolog, arxivchi, kutubxonachi, dasturchi, ...; 
7-rasm 
Bu tip mansub shaxslar shug‘ullanuvchi sohalar predmeti 
bo‘lib, tabiiy va sun’iy tillar, shartli belgilar, simvollar, 
sonlar, formulalar bo‘lib hisoblanadi. Ushbu tipdagi kasb 
egalarining mehnat faoliyati matnlar, sonlar, formulalar, 
jadvallar, chizmalarga qaratilgan bo‘lib, bo’larga: 
tarjimonlar, 
dasturchilar, 
buxgalter, 
iqtisodchi, 
marketolog, geodezachi, aloqachi, soliq inspektori va 
boshqalar kiradi.(7-rasmga qarang) 
5)
inson → badiiy obraz
(I-Bo) – badiiy tanqidchi, aktyor, musavvir, dizayner, ....
8-rasm 
Bu tipga mansub shaxslar o‘z qiziqishlarini badiiy 
tassavurlar va dalillarga yo‘nalganligi bilan ajralishib 
turishadi. Ushbu toifadagi kasb egalarining mehnat 
faoliyati, 
asosan, 
badiiy 
asarlarni 
loyihalash, 
modellashtirishni yaratishga qaratilgan bo‘lib, bo’larga: 
jurnalist, 
musavvir, 
modeler, 
bichuvchi, 
zargar, 
dizayner, arxitektor, sartarosh, pardozlovchi, sahna 
bezatuvchisi, aktyor va boshqalar kiradi.(8-rasmga 
qarang) 
 
3.2. Kasblarning maqsadiga ko‘ra sinflari 
 
Ikkinchi
 daraja
da ushbu besh tipdagi kasblar maqsadiga ko‘ra 
uchta sinf
ga bo‘lingan: 
1. Gnostik (grek. «gnozis» – bilim) kasblar (G)
Misollar:
1) «I-Ta» tipidagilar – mevalarni qabo’l qiluvchi – nazoratchi, choyni sinovchi;

---

53 
2) «I-Te» tipidagi – o‘lchovchi, tayyor holdagi mashina tuzilishini nazorat qiluvchi, qishloq 
xo‘jalik texnikalarini tekshiruvchi-usta;
3) «I-I» tipidagi – sud-meditsina eksperti, vrach-mehnati eksperti, sotsiolog;
4) «I-Bt» tipidagi – tipografiya tuzatuvchisi, yarim tayyor mahsulotlarni va tayyor 
poligrafiya mahsulotlarini nazorat qiluvchi, buxgalter-revizor;
5) «I-Bo» tipidagi – san’atshunos, muzikashunos, teatrshunos.