O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta mahsus ta’lim vazirligi, nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

1. Parabuthus transvaalicus — Afrika cho‘llarida keng tarqalgan. Katta dumi yordamida zahrini bir metr masofagacha socha oladi. Zahri hayot uchun xavf tug‘dirmasa ham, ko‘zga tegsa juda qattiq achishish va og‘riq vujudga keladi, ko‘z ko‘rmay qolishi ham mumkin.
2. Uroplectes lineatus — Afrikaning janubi - sharqida yashovchi kichik yo‘g‘on dumlilar oilasiga manub. Birinchi navbatda tashqi ko‘rinishi bilan o‘ziga jalb etadigan ko‘rinishga ega. Chaqishi natijasida qattiq og‘riq va isitma va bezgak vujudga keladi. Ko‘p hollarda jiddiy oqibatlarsiz o‘tib ketadi.
3.Buthus occitanus — "oddiy sariq chayon" nomini olgan. O‘rta Osiyo va Afrikada (Yevropada qisman) tarqalgan. Boshqa turdagi chayonlardan farqi — vegetarian, barg va daraxt tomirlari bilan oziqlanadi. Kam hollardagina odamlarni chaqadi, chaqqandan so‘ng, ayrim hollarda nafas olish qiyinlashishi, qusish va bosh aylanish hollari uchragan.
4.Heterometrus swammerdami — Osiyo o‘rmonlarida yashovchi chayonlarning bir turi. Zahri kuchsiz, lekin qisqichlari juda baqquvat. Dunyodagi yirik turi hisoblanadi, uzunligi 23 smga boradi. Agar bu maxluq chaqib olsa, o‘lim bilan tugamasa ham bir umr esdan chiqmaydi.
5.Centruroides vittatus — yo‘l-yo‘l yog‘och chayoni — AQSh janubi va Meksika shimolida keng tarqalgan. Asosan daraxt qobig‘i ostida yashashidan tashqari, yog‘ochdan qurilgan uylarda ham qo‘nim topadi. Katta yoshdagilar uchun zahri unchalik ta’sir qilmasa ham, yosh bola va qariyalar hayoti uchun xavfli.
6.Tityus serrulatus — Braziliyaning eng xavfli chayoni, o‘zining agressivligi va zahrining kuchliligi bilan ajralib turadi. Bundan tashqari, erkagisiz ham ko‘payish xususiyatiga ega.
7.Androctonus crassicauda — "Arabiston yo’g‘on dumli chayoni", Saudiya Arabistoni, Eron va Turkiyada tarqalgan. Nomlanishidan qandayligini bilib olish qiyin emas, "androctonus" so’zi "odam o’ldiruvchi" deb tarjima qilinadi. Zahar tarkibida kuchli neyrotoksinlar mavjud, chaqishi muqarrar olimga olib keladi.