O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta mahsus ta’lim vazirligi, nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

O’rgimchaklarning o’ziga xos xususiyatlari haqida qiziqarli faktlar
Ehtimol oramizda o’rgimchaklarni yoqtiruvchilar ham topilib qolar. Biroq ko’pchilik uni xushlamaydi. Ammo o’rgimchaklar insoniyatning tabbiiy himoyachisi ekanligini hamma ham bilmasa kerak. Quyidagi ma’lumotlarni o’qigach ehtimol uni ko’rganda daxshatga tushishni bas qiling.
1. O‘rgimchaklar dunyoning hamma burchagida, hatto, Everest cho‘qqisida ham mavjud. Antarktida bundan mustasno. Olimlar uning 48 mingdan ortiq turini aniqlashgan. Yerning har kvadrat metriga 131 ta o‘rgimchak to‘g‘ri keladi. Himolayning mittigina o‘rgimchaklari dengiz sathidan 6 ming metr balandlikda yashaydi, pastga tushmaydi. And tog‘lari hududida esa ulkan o‘rgimchaklar – tarantullarning 7 ta yangi turi topilgan.

2. O‘rgimchaklar har yili bir necha million zararli hasharotlarni yo‘q qiladi. O‘rtacha 400 tonnadan 800 milliongacha hasharot va mayda umurtqalilarni yeb qo‘yadi.
3. To‘riga qarab uni o‘rgimchakning qaysi turi to‘qiganini bilib olish mumkin. Ayrim to‘rlar aylanali halqalardan zanjirsimon qilib to‘qiladi. Biroq bu qolip emas. Chalkashib ketgan, tortilgan to‘rlari ham borki, bularning hammasi o‘ljani yaxshiroq ushlashga mo‘ljallanadi.
4. Ayrim o‘rgimchaklarning to‘ri “rogatka”larga o‘xshaydi. Perudagi uchburchak o‘rgimchakning to‘ri xuddi ana shunday ko‘rinishga ega. Rogatka to‘riga chiqib olgan o‘rgimchak o‘zini o‘ljasining ustiga qarab otadi. Tezligi shu darajaga yetadiki, hatto, soatiga 1700 milni tashkil etishi ham mumkin. Bu jarayonda qimirlayotgan to‘r o‘ljani to‘laligicha o‘rab oladi. Dushmanlaridan qochishda ham shu usuldan foydalanadi.
5. Ayrim o‘rgimchaklar uchishni yoqtiradi. Bu usulni, asosan yosh, vazni kichiklari qo‘llaydi. Uchish uslubi juda oddiy: ipiga osilib olib, o‘zini shamolning ixtiyoriga topshiradi-da, uchaveradi-uchaveradi. Uzoq masofalarga ketib qolishdan qo‘rqmaydi. Eng qizig‘i, o‘rgimchaklar uchishda Yerning magnit maydonidan ham foydalanishlari mumkin. Ajoyib-a?! Avstraliyaning ayrim hududlarida ommaviy ravishda uchayotgan o‘rgimchaklarni uchratish mumkin. Ularni yerdan kuzatib turilsa, xuddi osmondan tushib kelayotganga o‘xshaydi.

6. Diametri 30 santimetr keladigan taqsimchadek o‘rgimchaklar ilk bor 2001-yilda Laosdan topilgan. Og‘irligi ham salmoqligina. O‘shandan beri uni ulkan ovchi o‘rgimchak, deb atashadi. U to‘r to‘qimaydi. O‘z o‘ljasini poylab turib ovlaydi. Qushlarga ham bemalol hujum qila oladi. O'rgimchak ini tez havoda qotib qoladi va biz barcha shakllantirish uchun tanish bo'lib maxsus bezlardan ajralib chiqadigan bir sir, deb. Uning kimyoviy tabiati - ipak iplar yaqin oqsil tarkibi. Bu arachnids sinfi uchun ma'lum narsa. ko'p veb haqida qiziqarli faktlar. U juda yupqa va engil, lekin ayni vaqtda Sturdy bo'ladi. Shunday qilib, oplesti butun sayyora bo'lishi mumkin veb vazn, faqat bir oz ko'proq 300 dan gramm bo'ladi.
13-rasm


14-rasm Agar u oddiy qalam kabi qalin o'rgimchak ipdan o'ralgan deb tasavvur qilsang bir vaqtning o'zida, u samolyot to'xtatish ega. Eng yirik veb-to'quv ulkan pahlavonlar krupnoryady. Ular, shuningdek ma'lum banan o'rgimchaklar va 4 sm, tana o'lchami va oyoqlari ko'lamini bor -. 12 sm jahon o'rgimchak eng katta Madagaskar bilan Mantadii (Milliy Park) yaqinda qayd etildi. "Ta'qib tarmog'i" ning diametri 25 metr bo'lgan. U bir mo''jiza Darvin o'rgimchak wove. veb xususiyatlarini o'rganish so'ng, tadqiqotchilar bu kuch noyob va 10 marta boshqa turlari har o'sha kattaroqdir xulosaga keldi.